Tellizade Vehbi ve Urfî-i Şirazî Divanı Şerhi (Tenkitli metin-inceleme)

Abstract

Bu çalışmada, XVII. yüzyıl şerh edebiyatımızın bir ürünü olan ve 1076/1666 yılında Urfalı Tellizade Vehbî tarafından yazılan Şerh-i Divan-i Urfî isimli eser üzerinde durulmuş ve söz konusu eser bir giriş ve üç bölümde çeşitli alt başlıklar altında incelenmiştir. Çalışmanın Giriş kısmında şerhlerin tanımı, gayesi, adabı, metodu, tarihî süreci ve tasnifi üzerinde duruldu. `Şâir ve Şârih` isimli Birinci Bölüm'de, şâir Urfî-i Şirazî ve şârih Tellizade Vehbî'nin hayatları, eserleri, edebî şahsiyetleri üzerinde duruldu; Türk edebiyatında Urfî-i Şirazî'nin şiirlerini şerh eden şârihler ve eserleri hakkında bilgiler verildi; Urfî-i Şirazî'nin Türk edebiyatındaki izleri Urfî'den etkilenen şairlerin şiirlerinden hareketle gösterilmeye çalışıldı. `İnceleme` isimli İkinci Bölüm'de Şerh-i Divan-ı Urfî, pek çok alt başlık altında tafsilatlı bir şekilde incelendi. `Tenkitli Metin` isimli Üçüncü Bölüm'de ise öncelikle eserin nüshaları tanıtılıp tavsif edildi, şeceresi çıkarıldı; eserin dil ve imla özellikleri üzerinde ayrıntılı bir şekilde duruldu, metnin tesisinde takip edilen yol belirtildi ve son olarak da metnin beş ayrı nüshadan tenkidi yapıldı.

Sharh-i Diwan-i Urfi, a literary work in our commentary (sharh) literature, which was written by Tellizade Vehbî from Urfa, in 1076/1666, was analyzed under various subtitles including one introduction and three different sections. Related suggestions about classification of commentators were propounded by focusing on the history, method, morals, purpose and definition of commentary in the Introduction Section; lives of poet Urfî-i Shirazi and commentator (shareh) Tellizade Vehbî, their literary works and literary identities were presented in the First Section, named `Poet and Commentators`, information about commentaries and commentators that commentated poems of Urfî-i Shirazi in Turkish Literature was presented; additionally commentators whose commentaries could not be determined and commentaries whose commentators could not be determined were elaborately mentioned; influences of Urfî-i Shirazi on the Turkish literature were depicted in direction of poems of the poets, who were influenced by Urfî; the literary work was elaborately analyzed under different subtitles in the Second Section, named `Analysis`; finally in the Third Section, named `The Text with Critique`, firstly copies of the literary work were introduced and described, the stemma of the literary work was presented, methods that were used to create the text were determined and a text critique was made using five different copies of the literary work.