Dünya`da ve Türkiye`de özelleştirme uygulamaları

Abstract

Türkiye'de özelleştirme denince, ilk önce Kamu İktisadi Teşebbüsleri'nin satışı akla gelmektedir. Kamu İktisadi Teşebbüsleri Tüzel Kişiliğe sahip olan, Endüstriyel ve Ticari nitelik taşıyan, Sermayesinin tamamı veya çoğunluğu Kamuya ait olan Kuruluşlar olarak tanımlanmaktadır. [1] Cumhuriyetten önce ve sonra önemli görevler üstlenen bu kurumlar özellikle 1960'h yıllardan sonra çeşitli nedenlerle ticari hayatın gerektirdiği şartlara göre işletilemediklerinden aynı konularda Türkiye'de ve yabancı ülkelerde fealiyet gösteren özel sektör ile rekabet edemez duruma gelmiş, daha yüksek maliyetlerle mal ve hizmet ürettikleri için sürekli zarar ederek devletin üzerinde yük olmaya başlamışlardır. Özelleştirme konusu 1970'li yılların sonlarında bir akım olarak Dünya'nın birçok ülkesinin gündemine gelmiş ve uygulamalara başlanmıştır. Dünya'daki gelişmelere ayak uydurmaya çalışan Türkiye 24 kasım 1994 tarihinde 4046 sayılı Özelleştirme Kanunu'nu yürürlüğe koyarak hukuki engelleri aşmış ve uygulamaya geçmek için somut bir adım atmıştır. Özelleştirmenin amaçlarına genel olarak bakıldığında nihai amaç, sadece devletin ekonomideki rolünü en aza indirmek ve böylece ekonominin tümüyle serbest piyasa koşullarına devredilmesi olmayıp, bunun yam sıra mali, toplumsal ve siyasi değişmeler de sağlamaktır. Özelleştirme ile aynı zamanda süre gelen mevcut sistemlerin yıkılması amaçlanmaktadır. Devletin artık şirket yönetmeyeceği fikri benimsenmekte olup, makro düzeyde yönlendirici olacaktır. [2J Türkiye'nin dev kuruluşlanmn başında gelen T.C. Posta Telgraf ve Telefon İşletmesi (PTT) Genel Müdürlüğü; Telekomünikasyon hizmetlerinin özelleştirilmesini teminen ikiye bölünerek, T.C. Posta İşletmesi Genel Müdürlüğü ve Türk Telekomünikasyon Anonim Şirketi (TTAŞ) kurulmuş ve ayırım çalışmaları tamamlanmıştır. Halen, satışa esas olmak üzere şirketin değer hesaplamaları yapılmaktadır. [1] ATASOY, V, Türkiye'de Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve özelleştirme Sornnn, Nurol Matbaacılık San. ve Tic. AŞ., Ankara, 1993, S.26. [2] DO?AN, Y, Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme, Doğruluk Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti., İzmir, 1993, S.120. XU

' SUMMARY APPLICATION OF PRIVATIZATION IN WORLD COUNTRIES AND TÜRKİYE KEYWORDS: 1. Privatization 2. Public Economic Enterprises 3. PTT When privatization is mentioned in Türkiye, Selling of Public Economic Enterprises comes into mind. Public Economic Enterprises (PEE) means that they have judicial, industrial and commercial characteristics; in addition, complete or majority of their capital belongs public sector. PEE had completed great duty after Turkish Republic established. They have been lost financially because they could not be run with economic considerations. For this reason, they have become a heavy burden for Turkish government. Türkiye has made Privatization Law of number 4046 effective. Therefore, there now is no obstacle for privatization of PEE legally. When we examine the privatization generally in Türkiye, main purpose is not only reducing the role of government in the economy, so the economy should run completely under free market conditions, but financial, social and political changes are also going to be achieved. Another purpose of the privatization is to demolish the current government system. The idea refers that Government should not run companies any longer is going to be accepted, but it should draw direction of the economy in a macro level. Postal, Telegraph and Telephone Department (PTT) has been divided into two different departments. General Directory of Postal Department and Turkish Telecommunication Joint Stock Company (TTAŞ) have been established. Realization of value of the TTAŞ has been continued nowadays. xin