Yakup Kadri`nin romanlarında toplumsal değişme

Abstract

ÖZET Toplumsal değişme,insanlaruı davramşlanndaki genel değişimi ifade eder. Değişmenin dinamikleri noktasından bakıldığında; toplumsal değişmenin dinamiklerinin `ideoloji` ve `teknoloji` olarak smıflandırılabildiği görülür. Toplumsal değişmenin dinamiğini oluşturan unsura göre toplumsal değişme özel bir durum gösterir bunun sonucu toplumsal değişme ile Modernleşme -Batılılaşma ilişkisi ortaya çıkarJBununla birlikte toplumsal değişme sureci, toplumsal kontrol mekanizmalarının da değişimden etkilenmesi sonucu, bir toplumsal çözülme tehlikesini de içinde taşır. Batılı ülkelerin endüstriyel alanda yaşamış oldukları değişim süreci, lS.yüzyıldan itibaren Osmanlı İmparatorluğu tarafından, Batılı ülkelerin üstünlüğü olarak algılanınca, yönü belirlenmiş bir değişim sürecine girilir. Değişim önce teknik alanda başlar ve zamanla sosyc-küKürel alana yayılır, insan davramşlanndaki bu değişimin en geniş şekilde anlatıldığı yer ise, 19.Yüzyılm ikinci yarısından sonra Osmanlı toplumunun edebi dünyasında yerini almaya başlayan, romanlardır. Yakup Kadri Karaosmafloğlu, İL Meşratiyet'ten sonra yayın hayatına girer.Tanzimat sonrasından 1950'lere kadar olan toplumsal değişim sürecini dokuz ayrı roman halinde hikaydeştirir Anlattığı dönem itibariyle sıralanan romanlarda; toplumsal değişim sürecinin zaman zaman toplumsal yozlaşmaya, zaman zaman da olağan dışı koşulların etkisiyle kısmî bir toplumsal bütünleşmeye dönüştüğü gözlemlenir. Hep O Şarkı` da başlayan zihniyet değişimi süreci Bir Sürgün'de devam ederAynca Bir Sürgün'de, Osmanlı aydının teorik düzeyde oluşturduğu Batı medeniyeti imajı, Osmanlı aydının bu medeniyet içinde bizzat yaşayarak yapmış olduğu gözlemlerle sorgulanmaya başlanır. Hüküm Gecesi'nde toplumsal değişme sürecinin siyasal kurumda olan yansımaları ele alınırken; Kiralık Konak'ta aile kurumu, Nur Baba'da,din kurumu olarak, bir bektaşi tekkesinin, toplumsal değişme süreci içinde yaşamış olduğu yozlaşma ve çözülüş ele alınır. Sodom ve Gomore' de ise bu yozlaşma ve çürümenin, toplumun geneline yayılış süreci anlatılır. Yaban'da toplumsal değişim sürecinin ulaştığı noktada merkez-çevre kopukluğu ele alınırken; Ankara'da merkezi oluşturan güçlerin istediği yönde bir toplumsal değişim sürecine girişin ve Panorama'da çevre'nin bu değişim sürecinde merkez'e verdiği cevap anlatılır. Sonuçta, 1850'li yıllardan 1950'li yıllara kadar olan dönemdeki toplumsal değişme sürecinde, bir 'Model Toplum'un kabul edilmesi toplumsal değişme sürecinde müdehaleyi zorunlu kılar.;fakat bu durum toplumların kendilerine özgü dinamiklerinin yadsınarak, toplumlara istenilen biçimin verüemiyeceği sosyal gerçeğiyle de bir çelişki oluşturur. Türkiye 1850'li yıllar ile 1950'li yıllar arasmda bu çelişkiyi yaşar.

SUMMARY Social changes shows the general changes on people behaviours. When it's looked from the point of the dynamics changes we can see that the dynamics changes can be clossified as `ideology` and `tecnology`. For the component that originates the social changes, the social changes show a special condition. As a result of this we can see the connection between social changes and modernization-westernization. With this period of social changes it implies the dangerous of the social disengagement as a result of the changes in social control mechanism. When the changable period that the western countries live in the industrial are perceived by Ottoman from 18 th century as a superority of the western countries we get in a determined direction period. The changes first start in technical area than in a time in speads out to social- cultural area. These changes also reflect to the people in the society.The place which we can see the changes on the people widely are the novels which took place in the literary wodd of the Ottoman society from the second part of the 19 th C. After the second constitutioral goverment Yakup Kadri Karaosmanoğlu enters to public world. He narrates the, social changes period after the reform until 1950's different novels. In his novels we can see the social changes that sometimes show a social degeneration and sometimes with the effect of the unusual positions it turns to a partical integration. Mentality variation that begins with 'Always That Song' continues by 'One Banishment'. In addition in One Banishment the west civilication image which Ottoman authority create in the oretical level starts to be questiones with the observation that the Ottoman authority lived personally. In the 'Judgement Night' we can see the social changes period that reflected in political diplomacy. In 'Sodom and Gomore' we can see the spead of the degeneration and destruction to the community. 'Desert' examines the broken off the centre-enviroment society changes read. In 'Ankara' the begining of the society changes which the goverment wants and in the 'Panorama' we see the answer to the goverment from the public. As a result of the social changes period between 1850 and 1950, the acception of the 'Model Social' need a compulsory interfere in the period of sociel changes, but this situation also makes a contrediction with the social truth that couldn't be given to the society. Turkey lived the the contradiction between the years 1850 and 1950. VI