Diriliş akımının ekseni: Medeniyet perspektifi

Abstract

ÖZET `Diriliş Akımının Ekseni: Medeniyet Perspektifi` isimli bu çalışmamızda, düşünce ve sanat dünyasına `Diriliş` görüşünü ve `medeniyet` perspektifini getirmiş olan Sezai Karakoç'un 40 yıllık bir çalışmanın ürünü olan eserlerinde bütünleştirdiği, medeniyet yaklaşımını kavramaya çalıştık. Batılılaşma süreci içerisinde, bütün dikkatlerin Batı medeniyetine çevrildiği ülkemizde, dikkatleri kendi medeniyetimize, kültürümüze çevirmeye çalışmış olan bu düşünürün yerli düşünceyi temsil eden, tarihî-sosyolojik yaklaşımı esas alan fikirlerini, başlangıçta başka medeniyet telâkkilerine de değinerek değerlendirmeye çalıştık. Tanzimat'tan beri toplumumuzda başlayan ve zaman zaman farklı görüntüleri kullanarak aralıksız devam eden `batılılaşma` süreci hem halâ yaşıyor olmamız sebebiyle fert fert herkesi, hem de toplumumuzun hali hâzırdaki durumunu ve onu, gelecekte alacağı yapı bakımından ilgilendirmektedir. Batı'nın teknik gücü karşısında zayıflayan Osmanlı Devleti'nin savaşlarda yenilmesi ve maddî güç kaybının, toplumumuzda, özellikle aydın ve yönetici tabakada güçlü olanın düşünce ve fikir merkezinde yeralma, onun iyi, güzel ve sağlam bir konumda bulunduğu yanılsamasıyla başlayan batılılaşma süreci, bir medeniyet problemi şeklinde kendini görünür kılmaktadır. Medeniyetin varlığını ya da yokluğunu hiçbir topluma, coğrafyaya izafe etmeden onun bütüncül bir olgu olarak değerlendirilmesi,onun gerçeğini daha iyi ortaya koyacaktır. Çoğul olarak medeniyetler toplumların ilk insandan bugüne kadar geçirdiği dev boyutlu sürecin inanç, eser, faaliyet, kurum, düşünce plânında tarihini oluşturmaktadır. Onun, özellikle bu yönü dikkate alınarak incelenmesi, toplumlardaki, hatta, tek bir insanda bile olsa yaşayan özlerinin değerlendirilmesi hem bugüne hemde geleceğe ışık tutacaktır. Böylece tarihin alanı da günü geçmiş ve ölü şekillerin yığılma yeri olmaktan çıkıp verimli bir fidelik haline dönüşecektir. Bu ise onu anlamak, anlamdırmakla mümkündür.Bu çalışmada, önce, kavramsal düzeyde ele aldığımız medeniyet olgusunu, toplumsal yapıyı ve onun arka planını aydınlatacak görüşlere değindik. Bunu yapmaya çalışırken, medeniyetin, kültürle, tarihle, toplumla olan ilişkisini, bu olguyu değerlendiren farklı bakış açılan içerisinde onu anlamaya çalışmış, yorumlamış bilim adamı, sosyolog, tarihçi ve düşünürlerin görüşlerine, konuya yaklaşımlarına yer verdik. Çalışmanın asıl içeriğini oluşturan, düşüncelerini, fikirlerini uzun yıllardır gerek yayınladığı `Diriliş Dergisi` yle gerekse eserleriyle işlemiş olan şair-düşünür Sezai Karakoç'un bu konudaki görüşleridir. Onun düşünce yapısı içerisinde temel iki kavram özelliğini gösteren `diriliş` ve `medeniyet` e ilişkin düşüncelerini yaklaşımımıza başlangıç olarak seçtik. Son bölümde ise toplumları ilgilendiren, toplum bütününe işaret eden kültür, tarih, millet, din- değerler, toplum, ırk, şehir, edebiyat-sanat ve aydın kavramlarının medeniyetle ilişkisi, medeniyet bütünü içerisinde ifade ettikleri anlamlan yine Sezai Karakoç'un düşünceleri ışığında tesbit etmeye çalıştık. Dünyayı, toplumu, toplumları, insanı, insanları, maddî ve manevî değerleri, inançları, eserleriyle kendi içinde tutarlı bir bütünlüğe kavuşturmuş olan medeniyetler yaşadığımız dünyanın `anlaşılır çerçeveleri` olarak kuşatıcı bir yapıya işaret etmektedirler. Medeniyet eksenli bakış açısı, tarihi, toplumu, ekonomiyi, bilim ve sanatı, dini, kısaca insan ve toplum hayatını kuşatan bu parça parça unsurları bütüncül olarak algılama şansına sahiptir. Bu bütünlük içerisinde toplumsal varoluş da kendi anlamına ve hakikatine ermek şansını yakalayacaktır. Elbetteki, her sanat eserinde olduğu gibi, düşünce dünyasında da, fikirler aleminde de `bir gülün açılışında` olduğu gibi ona her bakan ister şimdi olsun, ister gelecekte olsun farklı şeyler bulacak, anlama ve kavrama son bulmayacaktır.

SOMMAIRE Le titre de la recherche est `L'Axe du I'Ecole du Resurrection: les Perspectives de Civilisation`. Nous essayons dans cette recherche d'analyser autour du concept du Resurrection` le point de vue et I'opinion sur la civilisation de Sezai Karakoç. Nous tenterons d'estimer dans la perspective de certaines notions choisies, la perspective sur la civilisation apportee dans I'ensemble de I'oeuvre de Sezai Karakoç, qui a 6te le fondateur de `I'Ecole du Resurrection` et a cree le type de 'THomme du Resurrection` dans le monde de Tart et de la pensee Ces notions sont I'histoire, la nation, I'etat, la culture, les valeurs religieuses, la race, îla Ville, la litterature-I'art, la societe et I'intellectuel. Le processus d'occidentalisation commence dans notre societe depuis l'ere de la Reforme (Tanzimat) et poursivi sans discontinuer depuis, tout en prenant perfois des formes differentes, nous interesse pour deux raisons: d'abord chacun individuellement, puisqu'il continue encore aujourd'hui; ensuite, au niveau de la societe, en raison de sa situation actuelle et de la forme qu'elle peut prendre dans le futur. Devant la force technique de I'Occident, la defaite militaire d'un Emprire Ottoman affaibli et la perte de sa force economique ont engendre l'adoption des pensees et des idees du plus fort, et sont egalement la source d'un probleme de civilisation, en particulier dans les classes intellectuelles et dirigeantes, le processus d'accidentalisation se oreant sur des buses erronees, a savoir la convistion illusoire selon laquelle le plus fort est beau et bon et qu'il jouit d'une situation stable. II faut etudier la civilisation, en n'attribuant sa presence ou son absence â aucune societe ou â aucune topographic En general, les civilisations se sont formees de I'histoire des enormes changements concernant la Foi, I'Oeuvre; I'Activete, les Institutions, et la Pensee advenus dans les societes du premier homme jusqu'a` aujourd'hui. Leur etude en particulier du point de vue de 'essence vivante dans les societes et meme dans chaque individu permettra dieclairer le present et le futur. De cette maniere, le champ historique cessant d'etre un arbre moit, deviendra une pousse feconde. Le comprendre est possible en lui donnant un sens. VlllNous avons d'abord examine la civilisation, d'abord au niveau de son cancept, puis/des opinions eclairrant la structure sociale et ses arriere-plans. Dans ce but, nous ovons dönne` la parole aux opinions des savunts, sociologues, historiens et penseurs qui ont travaill6 sur cette notion en essayant de I'envisager sous tous ses aspects dans ses rapports avec l'histoire, la culture et la soci?te/ L'etade comprend essentiellement les idees et opinions du penseur et poete Sezai Karakoç, developpes aussi bien dans la revue du Resurrection qu'il'a paraitre pendant de nombreuses annees, aussi bien que dans ses oeuvres. Nous avons choisi comme point de depart â notre approche, ses pensees relatives au `Resurrection` et â la `Civilisation`, qui sont deux concepts de base dans la stucture de sa pensee. En ce qui concerne la derniere partie, nous avons tente` de determiner, toujours sous l'eclairage de la pensee de Sezai Karakoç, la relation entre la Civilisation et les concepts de culture, d'histoire, de nation, de valeurs religieuses, de societe, de race, de ville, de litterature-art et d'intellectuel, tous ces concepts interessant et exprimant la societe dans son ensemble. La/les civilisation/s, formant un tout coherent avec le monde, la soci6te/ I'individu, les hommes, ses valeurs materielles et morales, sa foi, ses oeuvres, est/sont une structure determinant le signe du `cadre comprehensible` du monde ou nous vivons. Ces concepts ont egalement leur sens au sein de la civilisation dans son ensemble. Voir l'histoire, la society, 1'economie, les sciences, l'art, la religion, en gros tout ce qui entoute I'homme et la soci&e` â travers l'optique de la civilisation permet de percevoir tous ces elements separes comme un tout. C'est â travers ce tout qu'une soci6te existante peut acc6der â sa verite. Bien sûr, comme dans toute oeuvre d'art, dans le monde da la pensee et dans celui des idees chacun peut trouver d'autres choses, comme i. chaque `eclosion de rose`, que ce soit maintenant ou dans le fütur il n'y a pas de limite â la comprehension et â l'entendement IX