İslam Hukukunda akile müessesesi

Abstract

TÜRKÇE ÖZET İslam Hukukunda Âkile Müessesesi adlı bu yüksek lisans tezinde, İslam ceza hukuku alanında hata ve şibh-i amd (kasıt benzeri) yoluyla işlenen cinayetlerin diyetinin kimler tarafından ve ne şekilde ödeneceği ele alınmıştır. Âkile Müessesesi; hata ya da şibh-i amd sonucu meydana gelen bir yaralama ya da öldürme olayına belirlenen ağır mâlî ödemenin aralarında `tecavüze karşı yardımlaşma`ya sebep olacak bağlar bulunan birçok kişi tarafından ödenmesi esasına dayanır. Kasıt unsuru taşımayan öldürme ve yaralamalarda İslam Hukukunca diyetin ödenmesinde cani ile beraber âkilenin sorumlu tutulmasındaki müessir sebep(illet), âkile bireyleri arasında tecavüze karşı karşılıklı dayanışmanın (tenâsur) bulunmasıdır. Diyetin âkileye taksimi ile, öldürme kasdı taşımayan failin, yüksek bir meblağ olan mâlî ödemede iktisaden sıfırlanmaması için ona bir yardım ve mağdur tarafın da maddî ve manevî zararının giderilmesi hedeflenmiştir. Âkilenin diyeti ödeme süresi, üç senede tamamlanmak üzere icma ile belirlenirken, Mâlikî fakihlerince, sıkıntıya düşmeden yerine getirilmesi için âkileyi oluşturan sayı geniş tutulmaya çalışılmıştır. Âkileyi oluşturan gruplar Hz.Peygamber (s.a.v.) zamanında caninin asabesi ve kabilesi iken Hz.Ömer (r.a.) zamanında, âkile olarak divan oluşturulmuştur. Hanefî ve Mâlikîlerce, divan uygulamasından istifade ile, çeşitli iş ve meslek gruplarının da birer âkile olabileceği hükmüne varılmıştır. Âkile içerisinde dayanışma ehli olmayan kadın, çocuk ve delilerden diyet alınmaz. Bütün vatandaşları kapsayacak şekilde düzenlenen âkile müessesesinde, caninin âkilesi bulunmaması veya fakir olmaları durumunda, diyeti devlet üstlenir. Bu çalışmada, Hz.Peygamber (s.a.v.) ve sahabe tatbikatı esas alınarak bütün mezheplerin görüşleri değerlendirilmek suretiyle âkile müessesesinin günümüzde de -aralarında dayanışma bağı olabilecek meslek gruplarına- uygulanabilirliği tespit edilmiştir. Âkile, can ve mal güvenliğinin sağlanmasında önemli bir fonksiyon icra edebilecek olan, sosyal dayanışma ve murakabenin ortaya konduğu orijinal bir alternatif müessese olarak düşünülebilir. vıu

SUMMARY Islam gives big importance to defence of people's life and their property In this subjects it is pointed out that the crime which is conducted directly to persons whole body and the crime which is conducted intentionally or by mistake. And who will pay this crimes substitute? And how will it be paid? This subjects explains those problems. The institution of ÂKİLE means, at the wound and at the crime which is conducted intentionally or by mistake in theese manners necessary financial in deminities is paid to person who was exposed to injustice by the society. The society which has an agreement against to annoyance. IX