Yerel yönetimlerde fon kullanımı ve ortaya çıkardığı sorunlar

Abstract

ÖZET Yerel yönetimlerin, yerel halkın gereksinimlerini karşılamasında ve yasalarla kendilerine verilmiş görevleri yerine getirmelerinde yeterli mali kaynaklara sahip olmaları büyük önem taşımaktadır. Yerel yönetimlerin mali kaynaklan arasında fonlar önemli bir yer işgal etmektedir. Bu çalışmada Türkiye'deki yasal mevzuat taranarak yerel yönetimlerce kullanılan fonların incelemesi ve bu incelemenin uygulamayı yansıtan sayısal verilerle desteklenmesi suretiyle, fonların yerel yönetimlerin mali yapıları içersindeki önemini daha anlaşılabilir bir temele oturtulması amaçlanmıştır. İller Bankası üstlenmiş olduğu işlevler nedeniyle yerel yönetimler açısından büyük önem taşıyan bir kuruluştur. Özellikle genel bütçe vergi gelirlerinden yerel yönetimlere sağlanan paylar ile bu paylara ilişkin oluşturulmuş fonların dağıtılmasında İller Bankası anahtar bir konumda bulunmaktadır. Bu nedenle, İller Bankası bu çalışma kapsamında geniş bir biçimde incelenmiştir. Yerel yönetimlerin kullandığı ve doğrudan `yerel yönetim fonu` niteliğinde olan `Belediyeler Fonu`, `Mahalli İdareler Fonu` ve `İl Özel İdareler Fonu` dışında kalan, doğrudan `yerel yönetim fonu` niteliğinde olmayan, ancak yerel yönetim kuruluşları tarafından kullanılan; `Toplu Konut Fonu`, `Geliştirme ve Destekleme Fonu`, `Çevre Kirliliğini Önleme Fonu`, `Trafik Hizmetlerini Geliştirme Fonu` ve `Muhtaç Asker Ailelerine Yardım Fonu`da bu çalışma kapsamında ele alınmıştır. Yerel Yönetimlerde fon kullanımının ortaya çıkardığı sorunlar `özerklik sorunu`, `siyasal amaçlarla kullanım sorunu`, `denetim sorunu` ve `bütçe ilkelerine aykırılık sorunu` olarak dört başlık altında incelenmiştir. Yapılan değerlendirmede, yerel yönetimler tarafından kullanılan fonların önemli bir bölümünün yerel projelerin yaşama geçirilmesinde vazgeçilmez bir kaynak olduğu, ancak mevcut düzenlemelerin fon kaynaklarının dağıtılmasında siyasal tercihlerin öne çıkmasına zemin hazırladığı ve fon kaynaklarının kullanımının yerel yönetimlerin mali yapılan içersindeki ağırlığının artmasının yerel yönetimlerin özerkliğini zedeleyeceği sonucuna varılmıştır. ix

SUMMARY It is of great significance for the local governments to have ample fiscal resources in meeting the needs of local people and carrying out duties given to them by the law. Funds among the fiscal resources of the local governments occupy a central place. In this work, funds utilized by the local governments have been examined in the light of the Turkish law related to the issue. Supported by the quantitative data pertaining to the practice, the question how the importance of funds within the local fiscal structures can be increased has been answered. Municipalities bank with it's important function is an important function is an important institution for the local governments. In allocating of shares from general budget revenues to the local governments and distributing of the funds pertaining to the shares, municipalities bank has a key role. It is for this reason that municipalities bank has been thoroughly examined in the present work. Funds utilized by the local governments and characterized as the local government fund are municipalities fund, local governments fund and special province government fund. Funds which are not classified local government fund but which are used by local government institutions are housing estate fund, fund of preventing enviromental pollution, fund of improving traffic services and fund of helping needy military families. Problems arising from utilization of the funds by the local governments can be cited under four headings: autonomy problem, using of the funds for the political purposes, inspection problem and violation of budget principles. What has been reached in the current work is the fact that while funds used by the local governments are very important in implementing local projects, current regulations make it possible for the funds to be used for the political purposes. Lastly, it has been argued that increasing importance of funds in the local government fiscal resources can harm the it autonomy.