Türkiye`de kayıtdışı çocuk istihdamı

Abstract

ÖZET Sürekli gelişmekte olan dünyamızda ve gelişmiş olan ülkelerde ekonominin ve istihdamın özellikle 1970' lerden sonra gittikçe daha yoğun biçimde ` enformel sektör istihdamına` yöneldiklerine dair çeşitli gözlemler yapılmaktadır. Gelişmiş olan batı ülkelerinde enformel ekonomi ve istihdam yaklaşık olarak % 10'lar seviyesinde iken, gelişmekte olan dünya ülkelerinde ise enformel ekonomi ve istihdam % 50'ler seviyesinde bulunmaktadır. İstihdam açısından böyle bir oluşum, bir yandan çalışanların sağlık ve haklan yönünden güvencesiz kalmasına, yoğun bir biçimde çocuk, kadm işçi, kaçak işçi istihdam edilmesi yolu ile bu çalışanların korumasız bir şekilde kalmasına yol açarken, diğer yandan devlet, çeşitli hizmetler sunabilmesi için kendisine gelmesi gereken vergi ve finansman kaynaklarından mahrum bırakılmakta, kamu açıklan büyümekte, sosyal güvenlik sistemi ise yeterli mali destekten yoksun bırakılmaktadır. Bu durumda formel ekonomi ve formel istihdam haksız bir rekabetle karşı karşıya kalmaktadır. Bunun neticesinde de formel sektörden enformel ekonomi ve enformel istihdama kayma eğilimleri artmaktadır. Böylece tüm ekonomik yapıda bir bozulma meydana gelmektedir. Ülkemizde bu alanı kapsayan tartışma ve çalışmalar son yıllarda `Kayıtdışı Ekonomi` kavramı çerçevesinde kısmen yapılmaktadır. Fakat konuya geniş açıdan bakıldığında enformel sektör ve enformel istihdam boyutlan içerisinde ele alınıp detaylı araştırma ve yayınlara rastlanmamakla beraber özellikle küçük işletmelerde çalıştırılan çocuk işçiler üzerinde değişik çalışmalara rastlanmaktadır. Bu konulan gelişmiş ülkeler, gelişen ülkeler ve Türkiye boyutuyla ele alınarak yapmaya çalıştığım bu çalışmamda bana yardımcı olan Arş. Gör. Tuncay GÜLOGLU ve Arş. Gör. Tuncay YTLMAZ ile benden desteğini esirgemeyen sayın Prof.Dr. Cihangir AKIN hocama ve sevgili eşime teşekkür ediyor ve şükranlarımı sunuyorum. VI

SUMMARY In continous devoloping world and developed countries, after 1970's, It has been observed that economy and employment have directed towards informal secterial employement. In Developed Western Countries informal economy and employment is nearly % 10, while it is %50 in developing countries, in view of employment, this situation causes employers lose their health rights, by means of employing children, women and illicit people. On the other hand, the state lose the tax and financial sources that needs to serve many different duities. The sectoral gap has increased, the social security system can not find sufficient money to be supported. At this situation formal economy and employment have faced with unfair competetion. As the result, the inclination from formal sector to informal economy and employment has increased. So the whole economic structure has a damage. In our country discussions and studies about this subject have been partly done under `Unrecorded Economy`subjet. However, with a view point, Although there aren't enough detailed searches and publication on informal sector and emplayment, there arediferent studies on employed children in small scale instutions. In this study I would like to thank to Research assistants Tuncay GÜLO?LU and Tuncay YILMAZ and my dear wife about their helps. I also gratitude to Prof.Dr. Cihangir AKIN who has always supported me. Nafi FİLİZ Adapazarı, 1999 vn