İslam Hukukunda emek şirketi

Abstract

Bireylerin tek başına yapamayacakları işleri şirketler gerçekleştirir. Hukukçular ilk devirlerden itibaren bu şirketlerin hukuki statüsünü tespit etmeye çalışmıştır. İslâm hukukçuları da bu konuda oldukça hassas davranmıştır. Onların bu çabası İslâm hukukunun klasik kaynakları incelendiğinde hemen göze çarpar. Bu çalışmada, sanatkârların kendi emeklerini esas alarak kurdukları bir şirket olan emek şirketi, kuruluşundan tasfiyesine kadar etraflıca ele alınmıştır. İlk bölümlerde konuyu temellendirme ve genel şirketler içindeki yerini tespit amacıyla şirketler hakkında genel bilgi verilmiş, neticede emek şirketinin akit(sözleşme) şirketinin bir çeşidi olduğu görülmüştür. Konular işlenirken, kurulması daha kolay olması sebebiyle inan şirketi esaslarına göre kurulan emek şirketi esas alınmış olup, mufavada esaslarına göre kurulan emek şirketine de yeri geldikçe temas edilmiştir. Hukuki ilişkiler ve tasfiyesine dair bölümlerde, bütün akit şirketlerinde yer alan genel hükümler yanında, emek şirketine ait özellikler de belirtilmiştir. Neticede diğer inan şirketlerinden farklı olarak ortakların her biri iş sahibine karşı yapmayı taahhüt ettikleri işin yapılmasından sorumlu oldukları gibi ücreti istemeye de yetkilidirler. Araştırmada Hanefilerin görüşü esas alınmakla beraber diğer hukuk ekoUerinin de görüşlerine yer verilmiş olup, zaman zaman bu ekoller arasında karşılaştırmalar yapılmıştır. Bu çalışmayla, emek şirketinin tarihteki uygulanış biçiminin gün ışığına çıkarılması amaçlanmıştır.

What may be difficult to cany out by an individual, a group of professionals will be able to do easily through partnership. For a long time now the lawgivers have been trying to find a legal framework for this partnership. Islamic jurists have also stressed the importance of this matter. If we have a look at the classical sources of the Islamic law, we shall immediately appreciate this fact. The evolution of labor partnership through the time has been analyzed in detail in the present work. In the first sections the general information about the labor partnership has been given in order to point out its importance and to prove that this partnership is based on contracts. In spite of the existence of two kinds of partnership, the total and the limited, for the purpose of this work the latter has been chosen to examine the cases although the former has been approached in a general way. In the following sections the principles of labor partnership are introduced. Furthermore, once the basis accepted by all sides has been established, all of them should specify that they accept it and then carry out this agreement. In this way, all of them take advantage of and benefit from the partnership. The present work has been based on the Hanafi madhhab, however, the other madhhabs have also been taken into consideration in order to compare their judgement with that of the Hanafi madhhab.