Özbek halk makalları (transkripsiyon, aktarma, gramer, index)

Abstract

ÖZET `ÖZBEK HALK MÂKÂLLÂRİ` adıyla 1965 yılında `Taşkent Bedii Edebiyat Yayınevi` tarafından yayımlanmış bu eserin aslı Türk Dil Kurumu Kütüphanesi Fil. A/3927 numarada kayıtlıdır. Belli konulardaki Özbek atasözlerini içermektedir. Eser, Özbekistan' in SSCB egemenliğinde olduğu yıllarda yayımlanmış olup o dönemin siyasal ve sosyal özelliklerini taşımaktadır. Eser, siyasi iradenin politikalarına uygun yazılmış; benimsenmiş resmi ideolojinin etkisiyle Özbek Türkleri' nin milli karakterini ve kültürel özelliklerini yansıtan birçok atasözüne eserde yer verilmemiştir.. Bunun yerine resmi ideolojiye hizmet eden - birçoğu uydurma - bazı sözler de eserde yer almıştır. Bu da asıl Özbek atasözlerinin tespitini zorlaştırmaktadır. Tez çalışmam transkripsiyon - aktarma, gramer ve dizin bölümlerinden oluşmaktadır. `Transkripsiyon - aktarma` bölümünde; metin transkribe edilmiş ve karşılıkları diğer sayfada verilmiştir. Yalnız, metinde ayrı yazılmış `ng` sesi `damak n' si` özelliği gösterdiği kelimelerde `n` ile gösterilmiştir. `Gramer` bölümünde metnin fonetik - morfololojik özellikleri ile sınırlı kalınmıştır ve bu bölüm Özbek Türkçesi gramerinin metindeki özelliklerini içermekte, tamamını içermemektedir. Türkçe örneklerde kelimelerin Eski Türkçedeki şekilleri ile karşılaştırma yapılmıştır. `Dizin` bölümünde ise kelimelerin anlamlan ve metinde geçtikleri sayfalar bir arada verilmiş, metinde geçen özel isimler ise `özel isimler dizini` başlığı ile ayrı bir bölümde gösterilmiştir. Kelimelerin anlamlan araştırılırken birçok kaynaktan faydalanılmış, bu arada danıştığım Türkiye'deki Özbekistan vatandaşı kişiler kelimelerin anlamlan hakkındaki verdikleri bilgilerle bana yol gösterici olmuşlardır. VI

SUMMARY `Özbek Halk Mâkâllâri` were published by `Taşkent Bedii Edebiyat Publishing House` in 1965, the original of this work is in The Turkish Language Institution Library at a code of `Fil. A/ 3927. It contains Uzbek proverbs about precised subjects. Work was published in the years when Uzbekistan was under ruling of USSR and it reflects political and social particularities of these years. The work has been written suitable for the politics of the official ideology; affected by the official ideology it does not contain many proverbs which reflects national and cultural characteristics of Uzbek Turks. Instead of this, some proverbs -many are invented- which serves official ideology are included in the work. This makes it difficult to determine the original Uzbek proverbs. My thesis study consists of transcription - transfer section, grammar and index. In the transcription - transfer section; the text was transcripted and their equivalents were given on the other page. But the voice of `ng` which was separately written in the text, was shown with `n` in the words where it shows `palate n` particularity. In the grammar section it was limited by the phonetic - morphologic particularities of the text and this section includes particularities of Uzbek Turkish grammar in the text, not all grammar. Comparison was made with the oldest forms that can be reached of the words in Turkish samples. In the index section the meanings of the words and pages on which they were used, were shown together; proper nouns in the text were shown in a separate section with the title of `proper nouns index`. While preparing the dictionary, a lot of sources were used; also Uzbek citizens in Turkey I have asked for, showed me the way about the meanings of the words by their knowledge. VII