Afet ortamında okul öncesi çocukların (5-6 yaş) dini tutum ve davranışları

Abstract

ÖZET 17 Ağustos 1999 Marmara depremi üzerine yapılan bu araştırma da deprem felaketiyle karşı karşıya kalan çocukların bu felaketi anlamlandırma sürecinde geliştirdikleri dini tutumları tespit etmeyi amaçlamaktadır. 5 ve 6 yaşlarındaki 54 çocuğun konuyla ilgili yorum ve değerlendirmelerini içeren araştırma; görüşme, gözlem, resim yaptırma teknikleri kullanılarak yapılmış, elde edilen bulgular hem genel olarak hem yaş değişkeni dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Çalışmada öncelikle 5-6 yaş çocuklarının tutumlarının iyi anlaşılması için `tutum` kavramı üzerinde ayrıntılı olarak durulmuş, sonra bu yaş çocuklarının gelişim özellikleri incelenmiştir. Tutum, insanın bir obje hakkındaki duygu ve düşüncelerinden oluşan ve onu belli bir davranışa yönlendirebilen zihinsel eğilimdir. Tutumların oluşmasında ilk etkili faktör, aile yani anne-baba tutumlarıdır. Çocuk anne-babasının bir olay ya da nesne karşısındaki tavır ve davranışlarını taklit yoluyla kopya eder. Çünkü okul öncesi çağda 2-7 yaş arasını içine alan işlem öncesi dönemin en önemli özelliği taklittir. Elde edilen bulgular dikkate alındığında çocukların deprem konusundaki tutumlarında daha çok belirsizliğin hakim olduğu tespit edilmiştir. Doğal felaket olarak depremi yorumlamada hem dini, hem din dışı sebepler gündeme getirilmekte, dini sebepler üzerinde daha ağırlıklı olarak durulmaktadır. Depremin dini kaynaklı sebeplerle açıklanması çocukların objelere karşı tutumunu olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca deprem çocuklarda bir sığınma aracı olarak dua davranışına yönelişi büyük oranda artırmıştır. Çocukların dini tutumlarının oluşumunda anne-baba etkisini gösteren ifadelere de rastlanmıştır.

SUMMARY The purpose of this research is to investigate the religious attitudes of children, when have experienced the August 17, 1999 Marmara earthquake. The attitudes were the ones which the children had developed in order to give a meaning to the disaster. Subjects of the research were consisted of 54 children, who are 5 and 6 years old. The teahniques used in the research were interview, observation and making children draw pictures. Data was exeminat both in general and on the base of the variable age. In order to have a better understanding of the atitudes of 5-6 year-old children, the researcher first studied on the concept of `attitude` in detail. Than the maturing characteristics of this age children were examined carrefully. Attitude is a mental tendency of a person that consist of one's feelings and opinions regarding an object and that leads one to a certain behavior. First major factor causing the emergence of attitude is the attitudes of family, in other words parents. Child imitates the behaviors of his parents for an event or an by means of copying. Since in the preschool period which includes the pre-process period that comprehends 2-7 ages most important feature is mimicking. When the findings obtained are taken into account, it was understood that in attitudes of the children about earthquakes, indefiniteness prevails dominantly. In interpreting the earthquake, both religious and irreligious causes are brought to agenda and religious causes are emphasized more. Explanation of the earthquake with religious causes, negatively affects the attitude of children towards religious objects. Moreover, earthquake increased prayer among children as a means of resorting. Expressions that show the affect of parents in the emergence of child's attitude towards religion have also been detected. VII