Muhammed Gümülcinevi ve el-Meslekü`s-Sedad fi`l-İradeti`l Cüz`iyye ve Ef`ali`l-İbad adlı eseri

Abstract

ÖZET: `el-Gümülcinevi'nin el-Mesleku's Sedâd fi'lİradeti'l Cüz'iyye ve Ef âliT-İbâd` isimli eseri`, adını taşıyan çalışmamız Türkçe ve Arapça olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Türkçe kısmın giriş bölümünde Cüz' i irade ve Kesb konusuyla alâkalı olarak yazılmış müstakil eserlerin isimleri verilmiş, Kesb teorisi dil açısından ve kavram olarak incelenip ortaya çıkışı değişik görüş ve itikadde ilim adamının ona getirdikleri tarifler ve öncelikle Mâtürîdî ve Eş'arilerin literatüründeki manası incelenmiştir. Cebriyye ve Mu'tezilenin belli başlı delilleri anlaşılır bir şekilde özetlenmiştir. Eser muhtevasındaki konuları itibarıyla yazarın önsözü ve beş bölüme ayrılmıştır. Birinci Bölümde Cüz' i irade konusunda ortaya çıkan mezhepler ele alınmaktadır. Bunlar Cebriyye, Mutezile, Eş'ariyye ve Mûtürîdiyye ekolleridir. İkinci Bölümde Cüz' i İradenin isbatı iki temel asla dayanılarak yapılmıştır. Üçüncü Bölümde Kesb Teorisi ana başlığı altında kesb teorisinin delilleri ve Teklifin Sıhhatinin insanın yapma ve terk edebilme imkanına dayandırıldığı konu edilmiş, Tevl'ik ve Hızlan'ın Allah'tan oluşunun teklifi iptal etmeyeceği ve cebri gerektirmeyeceği açıklanmıştır. IIDördüncü Bölümde Muhalifler tarafından Cüz'i İrade ve Kesb konularında Ehli Sünnete yöneltilen itirazlara ayrılmış ve bu itirazlar bu bölümde cevaplandırılmıştır. Beşinci Bölümde Allah'ın ezeli olan ilminin eşyayla kadim ve hadis taallukatı meselesi ele alınmış ve bunun kulların fiilleri ile alakası açıklanarak, Allah'ın olacak olanları bilmesinden cebrin gerekmeyeceği izah edilmiştir. Çalışmanın Arapça kısmında eser tahkik edilmiştir. Risalemiz Yazarın önsözü ve beş bahisten oluşmaktadır. III

SUMMARY: Our work `el Gümülcinevi'nin el Mesluku's-Sedad fi'l İradeti'I Cüz'iyye ve Ef ali'l- İbad` is composed of two parts, one of which is Turkish and the other one is Arabic. In the introduction of Turkish part the names of the free works written about Free Will and Gain are given. Also Gain Theory is studied as linguistic and as concept so that the scientists '-having different ideas and believes- definitions are examined in the literature of Maturidi and Eş'ariyye. The work is divided into a preface and five chapters. In chapter one the sects appeared on Free Will are examined. These are Cebriyye. Mutezile, Eş'ariyye and Maturidiyye echols. In chapter two the proof of Free Will is made by basing on two major origins. In chapter three the proof of Gain Theory and basing the Health of Offer on the possibility of man's making and leaving are subjected under the main title of Gain Theory. Also it is examined that God's making one successful or not helping in an hour of need does not annul the offer and does not require the compulsion. In chapter four the opponents' objections to Sunnis for Free Will and Gain and the answers to these objections are given. IVIn chapter five God's science being eternal with good and event's relation and its relation with men's acts is explained. And it is emphasized that God's knowing the event's before doesn't require the compulsion. The Arabic part consists of a research about this work. The book includes a preface and five parts V