Robert Musil`in Niteliksiz Adam adlı yapıtında bazı felsefi yaklaşımlar ve dil bağlantısı

Abstract

ÖZET Bu çalışma ile öncelikle Avusturyalı yazar Robert Musil'in hayatına bir giriş ve içinde bulunduğu dönem olan Modemizm'in başlangıç yıllarının koşullarının bir incelemesini yapmaya çalıştım. Daha sonra Musil'in yaklaşık 30 yılda meydana getirdiği ve dünya klasikleri arasında yerini almış olan 'Niteliksiz Adam' (Der Mann Ohne Eigenschaften) adlı yapıtını hem içeriğindeki biçimselliği, yani anlatım üslubu, hem de felsefi yönleriyle ele almaya çalıştım. Musil'in kendine özgü olan dilsel ve felsefi yönleri ele alıp bunlarla okuyucuda uyandırmaya çalıştığı bilinci inceleyip bazı sonuçlar çıkarmaya çalıştım. Bu bağlamda da `Niteliksiz Adam' adlı eseri, diğer başyapıtlardan ve romanlardan farklı kılan, onun kendine dair bir doku ve içerik bütünleşmesine sahip olmasıdır. Yani bir diğer deyişle, bütün metin, hem kendi içinde ayrı ayrı neden-sonuç ilişkileri taşır, hem de başlı başına koskoca bir neden sonuç ilişkisini oluşturmaktadır. Bu özellik tüm çalışmamın merkezini teşkil etmiş ve 3. ve 4. bölümlerde bu neden-sonuç ilişkisinin hangi yollarla kurgulandığını açıklamaya çalıştım. Musil'in bu farklı romanında da ele almış olduğu, o döneme kadar çeşitli edebi eserler aracılığıyla birçok kez dile getirilmiş aydın-toplum sorunsalının okura neden daha farklı ve güçlü bir biçimde ulaştığını araştırdım. Bu noktada, eserde bu sorunsalı çevreleyen bir siyasi çizginin olduğu kesindir: Avusturya-Macaristan İmparatorluğu (Habsburger Monarchic). Ancak burada hemen belirtmeliyim ki, romanın bu siyasi yönü çalışmamı kapsamamaktadır, çünkü bu konu Musil'in kişisel bir eleştirisini temsil etmektedir. Yalnızca kaçınılmaz olan aydın-toplum sorunsalına katkısı olan bazı arka plan bilgileri çalışmamda yerini almıştır. Bulgularımdan en önemlisi, Musil'in diğer eserlerinde işlediği tüm konular gibi, bu konuyu da birçok yazardan daha farklı bakış açılarından ve özellikle de Modemizm'in yeni yeni yeşeren bakış açılarından fokuslamış, değerlendirmiş olmasıdır. Burada ise en dikkat çekici unsur, modernizmin getirmiş olduğu, görecelik olgusudur. Eserde düz, akıcı (linear) bir anlatım biçimi yerine, çeşitli metin türleri ile (deneme, anekdot, anılar) kesintiler, bölünmeler ve ilaveler mevcuttur. Bu noktada dilin yalnızca bir araç olmaktan çıkıp, bundan daha fazlası haline getirildiğini göstermeye çalıştım. Bir aktarım aracı olan dilin, Musil için, aynı zamanda bir duygu veya oluşumu da temsil ettiğini söyleyebilirim. Sonuç olarak, Robert Musil'in `Niteliksiz Adam' adlı yapıtında adeta kendisinin yarattığı bir dil olduğunu (kendisine ait bir dil derken, evrensel olanı anlatmaya çalışma biçimini kastetmekteyim) ve bu kendine ait dil ile bir toplum modeli aracılığıyla tüm toplumların ve içindeki birey veya aydınların iç çelişkilerini vurgulamaya çalıştığını göstermeye gayret ettim.

SUMMARY The Philosophical Approaches and the Lingual interrelationship in his Book Called `The Man Without Qualities` of Robert Musil (KEYWORDS: Novel, Modernism, Musil, Philosphie, Lingual) By this study, it was firstly introduced to Austrian writer Robert Musil's life and the term in that he was existed as a represant of the conditions for the beginning of Modernism. Later on, I tried to emphasize his book (work of art) which has a great place among the World Classics, called `Der Mann Ohne Eigenschaften` (The Man Without Qualities) and was carried out approximately within 30 years by Musil. I endeavored to come some conclusions about what Musil strove the conscious on the readers by outlining. In this context what differs the book called `The Man Without Qualities` from the others is to have a complement of content and an obvious type. This took place characteristically in the core of my study. I researched why the intellectual - community matter was refered in a more intensive and stronger way to the reader and this was also pointed out by many literary works until when Musil insinuated in this different novel of him, too. The most important one of what I have got is Musil focused on and utterly emphasized the fact pertaining to the Modernism and recently points of view taken place more than the other writers. Meanwhile I tried to elicit that the language was not only a means and also was become more than it. I can also say the language which is a quotation means stands up for a feeling or a content for Musil. In conclusion I strove to point out that Robert Musil had a language which was created by him in his novel `The Man Without Qualities` and this language tried to emphasize the dilemmas of the intellectual or of the members of community. This study qualifies what elicits the lingual and philosophical manner of Robert Musil and his novel which has become a Classic of World Literature and was translated recently into our language as well.