İslam Hukukunda ve Medeni Hukukta iddet kavramı

Abstract

ÖZET Çalışmamızın giriş bölümünde iddetin lügat ve terim anlamlarım açıklayıp tarihteki uygulamalarından örnekler sunduk. Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam öncesi Araplardaki iddetin uygulamasını belirttik. Daha sonra tarihte uygulanan boşanma şekilleri hakkında kısa bir bilgi verip İslam hukukunda ve medeni hukukta evliliğin sona ermesi konusu çerçevesinde boşanmayı genel hatlarıyla ve iddetle ilgili bağlantıları göz önünde tutarak açıkladık. Boşanmanın sonuçlarını da genel olarak verdik. Birinci bölümde İslam hukukunda iddetin dayandığı delileri, iddetle ilgili özel durumları, tarihin uzun bir döneminde yürürlükte olan kölelikle ilgili hükümleri ve iddetin hikmetlerini de birinci bölümün İslam hukukunda iddet kısmında inceledik. Bundan sonra da birinci bölümün son kısmında medeni hukuktaki iddetle ilgili maddeleri inceleyip bir başka `bekleme` şekli olan ve günümüz hukuk sistemlerinin benimsediği `kazâî bekleme` yi açıkladık. ikinci bölümde iddetin taraflara ve topluma yüklediği birtakım sorumluluklar ve kazandırdığı haklar çerçevesinde iddetten doğan hak ve sorumlulukları inceledik. Bu süre içinde evliliğin haram oluşu, kadının mesken hakkının bulunması, nafakasının temini, nafakayı düşürücü durumlar, nesep, miras ve yas tutma İslam hukukunda iddetle ilgili hükümleri oluşturmaktadır. İkinci bölümün son kısmında ise medeni hukukta iddetin yeni bir evliliğe etkisi, nesep, miras ve nafaka konulan açıklanmıştır. Bu çalışmanın kaynaklarını, boşanma ve iddetle ilgili ayetlerin daha açık hale gelmesi için başvurulan tefsirler, tartışma konusu olan birtakım hadisler için yararlanılan şerhler, klasik fıkıh literatürümüzün bu konulara tahsis edilmiş `kitab` ve `bâb`ları, günümüzde İslam hukukuyla ilgili yapılmış çalışmaların `ahvâl-i şahsiyye` kitapları, fıkıh usûlü eserleri, medeni hukukun bir bölümünü oluşturan `aile hukuku` kitapları, hayız, doğum vb. konuları günümüz tıbbî verileri çerçevesinde açıklayan tıp kitapları, ansiklopediler ve tezler oluşturmaktadır.

SUMMARY THE CONCEPT OF IDDET (THE WAITING PERIOD) IN ISLAMIC LAW AND THE CIVIL LAW In this treatise, we tried to give information about kinds of divorce put into practise throughout history and explain divorce, in the frame of legally ending of the marriage in the Islamic and civil law, generally, keeping in mind the connections related to it. We also tried to show the results of divorce. In the first chapter we dealt with the literal and terminological meanings of iddet (the waiting period of a woman) and presented some examples of the divorce practised in the past, and after explained the status of iddet in the Judaism, Christianity and Arabs before Islam we dealt with basis of it in Islamic law and its kinds. We also dealt with special occasions in regard with iddet, the regulations about slavery practised for a long period in the history and some wisdoms of iddet in the first chapter. In the last part of the first chapter we studied the articles related to iddet and explained the juridical waiting period the civil law in the present determines. In the second chapter we examined the responsibilites and rights results form iddet in the frame of responsibilities with which iddet burdens community and litigants. Prohibition of marriage in this period, woman's right of residence and allowance, the conditions invalidate the allowance, lineage, inheritance and mourning -all of these constitute the regulations of the Islamic law. In the last part of the second chapter we used as refrences the interpretation of the verses about divorce and iddet and explanation of some hadiths made the subject of discussion, books related to this matter in the terminology of classical Islamic law and the books of civil status in the modern studies in Islamic law, works of methodology of Islamic law, the books of family law that constitute a part of civil law, menstruation and birth and some medical books, encyclopedias and thesis. IX