II. Dünya Savaşı sonrası Türk-Amerikan ilişkilerine uluslararası sistemin etkisi

Abstract

ÖZET Bu tezin amacı îkinci Dünya Savaşı sonrası uluslararası sisteme hakim olan Soğuk Savaş ve İki Kutuplu Sistemin Türk dış politikasına ve buna bağlı olarak Türk- Amerikan ilişkilerine etkisini araştırmak ve anlamaktadır. 1990 sonrası iki kutuplu sistemin sona ermesinin ardından uluslararası politikaya hakim olan düzenin ve bunun Türk- Amerikan ilişkilerine etkisi de son bölümde ayrıca ele alınmıştır. Bu anlamda ilk bölümde uluslararası sistemin ne olduğu ve buna ilişkin uluslararası ilişkiler alanında önemli yazarların düşüncelerine yer verilmiştir. Bu bölümde ayrıca tez boyunca neden `uluslararası sistem analizinin` bir veri olarak kullanıldığı ve Türk-Amerikan ilişkileri için bu tür bir yaklaşımın gerekli olduğu aktarılmıştır. Diğer dört bölümde ise 1945 yılından günümüze kadar geçen sürede Türk-Amerikan ilişkilerine uluslararası sistemin etkisi kronolojik bir sıra ile araştırılmıştır. Tezin yazımında öncelikle tarihsel bir kronoloji izlenmiştir. Ancak uluslararası sistemde ve buna bağlı olarak Türk-Amerikan ilişkilerinde dönüm noktaları ve tarihleri, bölümlerin de başlangıç ve bitiş tarihleri olarak belirlenmiştir. Her bölümde, bölümün kapsadığı yıllara ait uluslararası sitemin genel bir çerçevesi verilmiş, bu yıllarda uluslararası sistemde hakim olan düşünceler ile hareket tarzları aktarılmıştır. Ayrıca yine tarihsel bir kronoloji ile Türk-Amerikan ilişkilerinde önemli etkilere sahip ikili gelişmeler ve bu olaylar sırasında iki devletin hareket tarzları anlatılmış ve bunun nedenleri araştırılmıştır. Her bölümde sadece iki devleti ilgilendiren gelişmelerin yanında, uluslararası politikada meydana gelen ve uluslararası politikada köklü değişikliklere neden olan olaylar ayrıntıları ile okuyucuya sunulmuştur. Bu tez ikinci Dünya Savaşı sonrası uluslararası sistemin Türk-Amerikan ilişkilerine etkisini ortaya koymak için yazılmışsa da, iki devletin birbirlerine yönelik yaklaşımlarında sadece bu öğenin etkili olduğu iddia edilmemektedir. Ancak ele alınan yıllar içinde, özellikle de Soğuk Savaşın uluslararası sisteme hakim olduğu dönemde, Türk dış politikasında karar vericilerin göz önünde bulundurdukları birinci etkenin, uluslararası sistemin genel davranış kuralları olduğu da bir gerçektir. İşte bu tez bu iddia ile yazılmış ve bu yönde geliştirilmiştir.

SUMMARY THE EFFECT OF INTERNATIONAL SYSTEM TO TURKISH - AMERICAN RELATIONS AFTER WORLD WAR II The aim of this thesis is to study and understand the effect of cold war to the Turkish foreign policy and Turkish - U.S. relations. The features of international system after 1990 and the affect of this period to the Turkish - U.S. relations are mentioned in the last part of the thesis. In this sense, in the first part of the thesis the political structure and foreign policy formation phase of the U.S., and cold war are shortly summarized. KEYWORD : Türkiye, United States of America, International Policy, Foreign Policy, Cold War,