İlköğretim okulu yöneticilerinin bireysel tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi

Abstract

ÖZET Bu araştırma okul yöneticilerinin tükenmişlik düzeylerinin cinsiyet, medeni durum, öğrenim durumu, mesleki kıdemi, çalışılan yerleşim birimi, okulda bulunan öğretmen ve öğrenci sayısı, haftalık çalışma süresi, mesleki yeterliliklerini algılama,öğretmenlerle iletişim kurma becerilerini algılama, amirlerinden takdir görme durumu, ekonomik durumlarını değerlendirme değişkenlerine göre incelemek ve tükenmişliğe neden olan faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu araştırma betimsel yöntemle yapılmış bir alan taraması niteliğindedir. Araştırma grubu; Adapazarı ilinde görev yapan araştırmaya gönüllü olarak katılan 128 erkek, 15 kadın ilköğretim okulu yöneticilerinden ( müdür ve yardımcısı ) oluşmaktadır. Okul yöneticilerine araştırmacı tarafından geliştirilen ve bağımsız değişkenlere ilişkin bilgileri içeren Kişisel Bilgi Formu, Maslach tarafından geliştirilen ve Çam tarafından Türkçe'ye uyarlaması yapılan Maslach Tükenmişlik Envanteri uygulanmıştır. Kişisel Bilgi Formunda 12 değişkenle ilgili ve 1 tane de açık uçlu soru olmak üzere toplam 13 soru bulunmaktadır. Okul yöneticilerinin Kişisel Bilgileriyle ilgili dağılımları ayrı ayrı tablolar halinde gösterilmiştir. Maslach Tükenmişlik Envanteri 22 maddeden oluşmaktadır. Bu envanter; Duygusal Tükenmişlik ( 9 madde), Duyarsızlaşma ( 5 madde ) ve Kişisel Başarısızlık (8 madde) olmak üzere 3 alt ölçekten oluşmaktadır. Okul yöneticilerinin tükenmişlikleriyle ilgili veriler, alt ölçekler dikkate alınarak düzenlenmiş ve iki ortalama arasındaki fark önemlilik testi ( t-testi), tek yönlü varyans analizi (anova) teknikleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Anlamlı farkın olduğu durumlarda Tukey testinden yararlanılmıştır. Tüm istatistiksel analizler 0.05 önemlilik derecesinde yapılmış, veriler istatistiksel analizleri yapmak için SPSS programı kullanılmıştır. Okul yöneticileri arasında Duygusal Tükenmişlik düzeyleri açısından cinsiyet, medeni durum, öğrenim durumu, mesleki kıdemi, çalışılan yerleşim birimi, okulda bulunanöğretmen ve öğrenci sayısı, haftalık çalışma süresi değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıştır. Okul yöneticilerinin Duygusal Tükenmişlik düzeylere açısından mesleki yeterliliklerini algılama, öğretmenlerle iletişim kurma becerilerini algılama, amirlerinden takdir görme durumu ve ekonomik durumlarını değerlendirme değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır. Okul yöneticileri arasında Duyarsızlaşma şeklinde tükenmişlik düzeyleri açısından; cinsiyet, medeni durum, öğrenim durumu, yöneticilikteki mesleki kıdem, çalışılan yerleşim birimi, okulda bulunan öğretmen ve öğrenci sayıları, haftalık çalışma süresi ve ekonomik durumlarını değerlendirme değişkenine göre istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıştır.Okul yöneticilerinin Duyarsızlaşma şeklinde tükenmişlik düzeyleri açısından mesleki yeterliliklerini algılama, öğretmenlerle iletişim kurma becerilerini algılama, amirlerinden takdir görme durumu değişkenine göre istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır. Okul yöneticileri arasında Kişisel Başarısızlık şeklinde tükenmişlik düzeyleri açısından; cinsiyet, medeni durum, öğrenim durumu, çalışılan yerleşim birimi, okulda bulunan öğretmen sayısı, haftalık çalışma süresi ve ekonomik durumlarını değerlendirme değişkenine göre istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıştır.Okul yöneticileri arasında Kişisel Başarısızlık şeklinde tükenmişlik düzeyleri açısından; yöneticilikteki mesleki kıdemi, okulda bulunan öğrenci sayısı, mesleki yeterliliklerini algılama, öğretmenlerle iletişim kurma becerilerini algılama ve amirlerinden takdir görme durumuna değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır.

SUMMARY This research has been mode to examine the burnout levels of school administrators, in terms of variables such as sex, marital status, the degree of education, professional seniority, residental area, the total number of teachers and students, weekly total working hours, self- efficacy related to work, communication skills with teachers, degree of apprecation from supervisors, perceived econamical status, and to investigate the effects that lead to burnout. This study is conducted in way of descriptive scope and reflects a nature of field study. 128 male and 15 female secondary school administrators, from Adapazarı province, recruited voluntarily as the research goup. The demographics questionnaire, including information about the independet variables, and Turkish version of the Maslach Burnout Inventory, by Çam, were applied to the school administrators. This questionnare contains 13 questions, 12 of which are about variables and 1 open- ended question. The dispersions of the school administrators `personal informations` are shown seperately on tables. The Maslach Burnuot Inventory is of 22 articles. This Inventory consists of 3 sub- measures; Emotional Exhaustion (9 articles), Depersonalization (5 articles) and Exhaustion (8 articles) in terms of personal accomplishment. The datum which has been collected about the burnout of the school administrators, has bee organized in terms sub- measures and has been analyzed by `the Distinction between two averages importancy test` (t-test) and `one way variance analysis (Anova). Turkey test has been used whenever a meaningful difference occurs. All statistical has been done on the importance degree of 0.05, SPSS program was used to analyze statistical data. No meanningful difference has been found according to variales of gender, marital status, education, professional priority on administration, the local area of working, the number of tachers and the students in the school and working hours per week from the xnipoint of emotional butnout levels among school administrators statistically. Meaningful difference has been determined according to variables of the perception of professional capability,the perception of setting communication ability with teachers, the situation from the point of emotional burnout level statisticially. Among school administrators, from the point ofburnout levels in the form of depersonalization no meaningful difference has been found according to variables of gender, marital status, education, professional priority on administration, the local area of working, the number of teachers and the students in the school and working hours per week. A meaningful difference has been determined according to variables of the perception of professional capability, the perception of setting communication ability with teachers, the situation of being appreciated by teir superiors from the point of burnout levels in the form of depersonalization among school administrators statisticially. Among school administrators, from the point ofburnout levels in the form of personal failure no meaningful difference has been found according to variables of gender, marital status, education, the local area of working, the number of teachers in the school and working hours per week and evaluation of economical position statistically. A meaningful difference has been determined according to variables of professional priority on administration, the number of students in the school, the perception of teir professional capability, the perception of setting communication ability with teachers, the situation of being appreciated by teir superiors from the point of burnout levels in the form of personal failure statistically. XIV