Karasu ve Âb-ı Sâfi (Karapürçek) kazalarının Temettuât Defterleri (1844) ve sosyo-ekonomik açıdan tahlili

Abstract

Anahtar Kelimeler : Temettuât Defterleri, vergi, sosyo-ekonomik, tarım, büyükbaş hayvan. Tanzimat dönemi Osmanlı Devleti'nin maliye politikalarında önemli sayılabilecek gelişmeler yaşandı. Tanzimat Fermanında; vergilerde adaletin sağlanması, iltizam usulünün lağvedilmesi, giderlerin tespit edilmesi açısından bir bütçe hazırlanmasının gerekliliği vurgulanmıştı. Taşrada ki mali disiplinin sağlanması, vergilerin hakkaniyet ölçülerinde toplanması amacına yönelik, kaldırılan iltizam sisteminin yerine muhassıllıklar kuruldu. Halkın, hane esas teşkil etmek üzere gelirinin tam olarak hesaplanması ve ona göre vergi alınması için emlak, arazi ve temettuâtlannın bilinmesi amacıyla sayımlar yapıldı. Bu şekilde 1844-45 yıllarında yapılan sayımlar neticesinde Temettuât Defterleri ortaya çıktı. Temettuât Defterlerine göre Karasu ve Âb-ı Safî kazalarının sosyal ve ekonomik yapısı incelendiğinde önümüze çıkan tablo şu şekildedir: 10 köyden ibaret Karasu ve 7 köyden ibaret Âb-ı Safi kazalarının tahmini nüfuslarının toplamı 4000 kişi civarındadır. Her iki kazada da tarım ekonomisi kendini yoğun bir şekilde göstermektedir. Karasu kazasının Karadeniz'in kenarında olması dolayısıyla kazada tarımsal faaliyetlerin dışında denizcilik de gelişmiştir. Tarımdan sonra gelen ikinci geçim kaynağı denizciliktir. Her iki kazada yoğunluk olarak tahıl tarımı yapılmaktadır. Her iki kazada da tarımın yanında hayvancılığın yapıldığı, fakat hayvancılık meşgalesinin gelir sağlamaktan ziyade, kendi ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik faaliyetler olduğu görülmektedir. Âb-ı Safı kazasında tarım ve hayvancılıktan sağlanan gelirler Karasu kazasına göre daha yoğundur. Halkın gelir seviyesine uygun olarak adaletli vergi toplanmaya çalışılmışsa da tam olarak vergide adaletin sağlandığı söylenemez. Ödenecek olan verginin hane sahibinin gelirine oranı vergi yükünü oluşturmaktadır. Buna göre Karasu kazasında yaşayan halkın vergi yükü % 23, Âb-ı Safi kazasında yaşayan halkın vergi yükü ise % 20'dir. rx

The Keywords: The Profit Notes, Tax, Socio-Economy, Agriculture, Stockbreeding, There were important developments in financial policres in Ottoman State in Tanzimat Term. For determining expenses, providing justice in taxes, abolishing a favouring system, the necessity of preparing a budget was emphasized, in Tanzimat Firman. Due to providing financial discipline in provinces, gathering taxes justly, favouring system had been abolished. Instead of it tax collectors were built. To evaluate folk income per house and to get takes accordingly, Lands, possessions and profits should have been known. Because of this reason, census was held. As a result of 1844-45 census, Profit Notes appeared. Accordin to Profit Notes, Social and Economic structure of Karasu and Âb-ı Safi is thus: The approximate total population of the town of Karasu which consists of 10 villages and the town of Âb-ı Safi which consits of 7 villages, is 4000. Both of the townshave an intense agriculturaleconomy.Due to fact that the town of Karasu is on the coast of Black Sea, sailing improved. The second meons of subsistence after agriculture become sailing. Both of the townns have an intense grain cereals agriculture. We can see stockbreeding in both. However they do stockbreeding not to provide on income but meet their needs. And this income in Âb-ı Safi is much more than in Karasu. Although the taxes werw tried to be gathered justly. It was not possible. The proportion of the taxes to the income of the owner of the house constitutes tax burden. According to this, the tax burden of the common people in Karasu is % 23, in Âb-ı Safi is % 20. X