Lügat-ı Müşkilât-ı Eczâ Derviş Siyâhî Lârendevî (giriş-inceleme-metin-dizinler)

Abstract

16. ve 17. yüzyıllar Türk tıp metinleri açısından önemli ve verimli bir dönemdir. 15. yüzyıldan başlayarak 18. yy sonlarına kadar birçok alanda Türkçe eserlerin ortaya konması, Türk dilini bir konuşma ve edebiyat dili olmaktan ?bilim dili? olmaya doğru taşımıştır. Özellikle 15. yüzyıldan itibaren tıp sahasında yazılmış eserlerin de Türkçenin bilim dili olmasına katkısı büyüktür.Lârendevî Siyâhî, 1615 yılında kaleme aldığı Lügat-ı Müşkilât-ı Eczâ adlı eserini, tıp âlimlerine, konuyla ilgili bilgi sahibi olan kişilere danışarak, tıp ve eczâ alanında yazılmış birçok kitaptan da faydalanarak, bilinmeyen, yabancı kökenli ilaç isimlerinin Türkçe karşılıklarını ve faydalarını öğrenerek ve sağlamasını yaparak yaklaşık on yıl sürede tamamlamıştır.Eser, 17. yüzyıl tıp bilimini günümüze yansıtması, dönemin dil özelliklerini aktarması ve zengin kelime hazinesiyle önem taşımaktadır. Bir tıp ve eczâ sözlüğü olan bu önemli eser, birçok çalışmaya ışık tutabilecek niteliğe sahiptir. Lügat-ı Müşkilât-ı Eczâ, kaynaklarda kendisinden bahsedilmesine rağmen, daha önce çalışılmamış bir eserdir.Eser giriş, inceleme, metin ve dizinler olmak üzere dört kısımdan oluşmaktadır. Metnin okunmasından sonra metin çeviri yazı alfabesi kullanılarak bilgisayar ortamına aktarılmış, ardından yeni geliştirilen bir bilgisayar programıyla gramatikal dizini alınmıştır. Genel dizine ilave olarak ek dizini ve sıklık dizini konulmuş, genel dizindeki kelimelerin sözlük anlamları verilmiştir.

16th and 17th centuries are important and productive period.in terms of the Turkish medical text. Starting from 15th century to the 18th century preparing Turkish Hand scripts on many areas has developed Turkish language from speaking and literature language to scientific language . Specially, hand scripts about medical area since 15. century has big additive to Turkish language for being a scientific languageLârendevî Siyâhî, in 1615 to pen the Lûgatı- Müşkilât-ı Ecza his work, the purchase of medicine, information about the owner in consultation with people, medicine and pharmacy in the area of written many books to benefit from the unknown, foreign origin of the Turkish pharmaceutical name and money by learning the benefits and to provide the completed about ten years time.This hand script, is very important because of mirroring the 17. century medical knowledge and has transport the language properties of the time period with the rich vocabulary . This important handscript which was a medicine and pharmacy dictionary has many properties for being a source to the new works on this area. Lügat-ı Müşkilât-ı Ecza, hand script didn?t research , despite of being in sourcesThesis has four parts as introduction, analysis, text and indexes. After reading the hand script, all text has transferred to the computer using the transcription alphabet and has indexed as grammatical form by using new developed software. Also additional to the main index, appendix index and word frequency index were added and in the main index words dictionary meanings have given.