Amiran Kurtkan Bilgiseven`in din sosyolojisinin temel kavramları

Abstract

Ülkemizde bir bilim dalı olarak din sosyolojisi 150 yıllık bir geçmişe sahiptir. Ziya Gökalp ile başlayan din sosyolojisi geleneği içerisinde Amiran Kurtkan BİLGİSEVEN'in önemli bir yeri olduğu dikkati çekmektedir.Bu çalışmayla Bilgiseven'in din sosyolojisi hakkında ön bilgiler elde etmek mümkündür. Bu bilgilere değinilmeden önce Bilgiseven'in sosyolojinin alt dallarıyla alakalı olarak yaptığı çalışmalara yer verilmiştir. Bu yönüyle bakıldığında Bilgiseven'in çalışmalarını içeren geniş bir arşiv çalışmamızda yer almaktadır.Bu çalışmada Bilgiseven'in Türkiye'deki din sosyolojisi geleneğine yaptığı katkılar, kavramlar ele alınarak gösterilmeye çalışılmıştır. Onun din sosyolojisinin kendine münhasır bazı yanlarının da bulunduğu ve bu özelliği ile sosyoloğumuzun tevhidi bir sosyal teori haline dönüştürdüğü hususu üzerinde durulmuştur. Yöntem olarak betimleyici bir yaklaşım tercih edilmiştir. Yer yer karşılaştırmalara da başvurulmuştur.Yine araştırmada, Bilgiseven'in kültür kavramına getirdiği açılıma yer verilmiş ve bu çerçevede Türk-İslam kültürünü diğer kültürlerden ayıran temel etkenlere de yer verilmiştir. Bu çerçevede sosyoloji ve İslamiyet'in ortak kavramları açıklanmaya çalışılmış ve kendi kültürümüzün kavramlarına da değinilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Bilgiseven'in laiklik kavramına getirdiği açılım ile din ve laiklik arasında bir çatışma değil uyumun söz konusu olduğu belirtilmiştir. Bu bağlamda laiklikle alakalı kavramsal çerçeveye de değinilmiştir.Bilgiseven'in din sosyolojisindeki kavramlardan hareket eden çalışmamız bizi, Bilgiseven'in özel olarak İslam sosyolojisi yaptığı, daha da özele inersek vahdet-i vücutçu oluşunun bir gereği olarak onun din sosyolojisinin bir tasavvufi din sosyolojisi özelliği taşıdığı sonucuna götürmüştür. Böylesi bir sonuçla Bilgiseven'in tasavvuf eksenli bir bilim anlayışına sahip olduğu dile getirilmektedir. Bir diğer ifadeyle bilime tasavvufi görüşler çerçevesinde bakmaktadır.

The history of sociology of religion, as a branch of science, is one hundred and fifty years in our country. Amiran Kurtkan Bilgiseven has an important place in the tradition of sociology of religion starting with Ziya Gökalp.İt is possible to obtain preliminary information about the Bilgiseven's sociology of religion in this study. Before dealing with this topics, it has been included informations about the studies which worked out relating to sub-branches of sociology by Amiran Kurtkan Bilgiseven. Seen in this direction, our work includes an extensive archive about Bilgiseven?s books and articles.In this study, Bilgiseven?s contributions with the tradition of the sociology of religion in Turkey tries to show that the concept has been discussed by. İn this study, it have focused on these issues: Her sociology of religion has its own exclusive and tawhit has become a social theory in her sociology of religion. as a method, descriptive approach was preferred. The comparisons were also applied.In this study, it is given place to Bilgiseven?s comment about concept of culture and the main factors which turkish-islamic culture has been given to separating from other cultures. In this context, common concepts of sociology and Islam have been explained and were adressed in the concepts of our own culture. With the Bilgiseven?s comment about the concept of secularism, it has indicated that not a conflict between religion and secularism that is the alignment. In this context, it has given place to conceptual framework for secularism.Our work moves from the concepts about Bilgiseven?s sociology of religion has taken us to the following results. Her sociology of religion related to İslam. If we want to say more into detail, it can be told that she has understanding of unity of being and her sociology of religion includes the features of mystical sociology of religion. In other words, she has looked at the science within the framework of mystical opinions.