Bağbaşı ve Serdarlı kır yerleşmelerinin coğrafi etüdü (Erzurum-Tortum)

Abstract

Araştırmanın konusunu oluşturan Bağbaşı ve Serdarlı yerleşmeleri idari olarak Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlıdır. Yerleşmelerin idari olarak bağlı olduğu Erzurum il merkezi Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer almasına rağmen, Tortum ilçe merkezi ile Bağbaşı ve Serdarlı yerleşmeleri, Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz Bölümü'nde yer almaktadır.Çalışmada, birbirine oldukça yakın (20 km) iki yerleşmede yükselti farkının yarattığı coğrafi farklılıklar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bağbaşı ve Serdarlı yerleşmeleri arasındaki 450 m'lik yükselti farkı her iki yerleşmenin iklimi, bitki örtüsü gibi fiziki coğrafya özelliklerinin yanı sıra, yerleşme, meskenler ve ekonomik faaliyetler üzerinde de bariz farklılıklar görülmesine sebep olmuştur.Bu durum, literatür taraması, arazi çalışmaları, mülakatlar, hazırlanan grafikler ve CBS teknikleri kullanılarak üretilen haritalar, analitik bir yaklaşımla incelenip değerlendirilerek farklılıklar tespit edilip sunulmaya çalışılmıştır.Yapılan araştırma sonucunda, aynı iklim şartları ve benzer yer şekilleri doğrultusuna sahip olan ve aynı vadi içerisinde yer alan iki yerleşmede yükseltiye bağlı farklar tespit edilmiştir. Bunlar özellikle ekonomik olarak yerleşmeleri etkileyen farklardır. Yükseltinin iklime etkisine bağlı olarak, ekonomik faaliyetlerde oluşan farklar sahada bariz olarak görülmektedir. Araştırma sahalarından Serdarlı'da; ortalama yükselti fazla olduğundan (1750m) sıcaklık değerleri azalmakta ve tarım yapılması zorlaşmakta, Bağbaşı ise Serdarlı'ya göre daha düşük rakım (1300m) değerine sahip olduğundan tarım önem kazanmaktadır. Bu karşılık Sedarlı, geniş çayır ve mera alanına sahip olduğundan hayvancılık gelişmiştir. Bağbaşı ile karşılaştırıldığında, yükseltinin sebep olduğu düşük sıcaklık değerleri, yazın uzun süre otların yeşil kalmasını sağlayarak Serdarlı'da hayvancılığı olumlu yönde etkilerken, vejatasyon süresini, Bağbaşı'ya göre 20 gün geciktirerek tarımı olumsuz etkilemektedir.

The places of Bağbaşı and Serdarlı which are the topic of the study are connected to Turtumofficially, the district of Erzurum. Although the city centre of Erzurum to which these are connected offcially is located in the Eastren Anatolia, the settlement of the city centre, Tortum and Bağbaşı and Serdarlı take place in the East Black Sea region of the Black Sea Region.In the study, the geographical variations which the altitude difference created in the two settlements which are rather close to eachother (20 km) were tried to be explained. The altitude difference of nearly 450 metres causes certan differences such as settlement, dwelling and economical practices in adition to geographical such as climate, flora.This situation through literature scanning, field studies, interviews, prepared graphics and the created maps by using CBS techniques was tried to be presented after analyzing the differences via a analitical approach.At the end of the study, the differences were found as a result of the altitude in the two settlements located in the same valley and having the same geographical form and climate. These are especially the differences affecting the places economically. Depending on the climate of the altitude, the difference in the economical events can be seen drastically. In the study fields of Serdarlı, as the average altitude is high (1750), the weather is not warm enough for agriculture. However, Bağbaşı is at the lower altitude (1300), so agriculture has an important place in this area.Neverthe Serdarlı has vast fields, so this makes it a suitable place for stockbreeding. When compared to Bağbaşı, the cold climate because of the high altitude causes the grass to be green for a long tim, but it affects the agriculture negatively because it puts the vegatation 20 days earlier when compared to Bağbaşı.