Cumhuriyet Döneminde yayınlanan Tercüme dergilerinin çeviri sosyolojisi açısından irdelenmesi (1940-1946)

Abstract

Bu tezde İsmet İnönü döneminde yayınlanan Tercüme dergileri çeviri sosyolojisi bakışaçısı ile irdelenmiştir. Cumhuriyet'in ilanından 1946 yılına kadar geçen dönemiçerisinde çeviri stratejisi ile beraber toplumda eğitim, dil, tarih vb. bir çok alandasosyo-kültürel değişiklikler meydana gelmiştir. Atatürk döneminde görülen ulusçu vemilliyetçi anlayış kısa bir süre sonra yerini Batılı bir ideoloji olan hümanist düşünceyebırakmıştır. Atatürk'ün ölümünden hemen sonra İsmet İnönü'nün Cumhurbaşkanıseçilmesiyle dönemin devlet politikası hümanist düşünce `Türk Hümanizması` olarakbelirlenmiştir. Bu hümanist düşünce doğrultusunda Tercüme Bürosunun kurulması ilebaşta Yunan, Latin ve Batı edebiyatlarından klasikler çevrilmiştir.Tercüme Bürosu ve Tercüme Dergisi yaptığı çeviriler ile ülkede kültür ithalininyapılmasını sağlamıştır. Bu kültür ithalinin yaygınlaşmasını Tercüme Dergileri iki aydabir çıkarmış oldukları sayılar ile desteklemiştir. Tercüme dergisinin o dönemde çıkansayıları çeviri sosyolojisi açısından Gideon Toury'nin `Çeviri Normaları` ve EvenZohar'ın `Çoğul Dizge Kuramı` ile açıklanmıştır.Çeviri normları bağlamında Tercüme Bürosu sadece hangi eserlerin çevirilerininyapılması gerektiği konusunda değil, hangi kriterler dahilinde eserlerin nasıl çevrilmesigerektiği konusunda da adımlar atmıştır. Bunun yanı sıra dönemin içinde bulunduğudurum kültür ithalinin çeviri yoluyla yapılması zorunlu kılmıştır.

This thesis seeks to investigate, from the point of view of sociology of translation, theTranslation journals published in the Inönü Period. When a new translation strategywas introduced with the proclamation of the Republic, the society faced as a whole anumber of socio-cultural changes in a wide range of fields, including education,language and history until the year 1946. The nationalist thought of the Atatürk Periodwas replaced after a while by humanist thought, a Western ideology. With the electionof Ismet İnönü as President shortly after the death of Atatürk, the policy of the statethen was defined as `Turkish Humanism`. Translation Bureau having been establishedwith the development of this humanist thought, translations of a collection of Greek,Latin and Western classics were made.The translations of the Bureau brought about a heavy importation of culture into thecountry. The Translation Journals on the their part contributed largely to the spreadingof such an importation of culture with a new issue published in every other month. Theissues of the Journal published in the period under investigation have been exploredwith special reference to `Translation Norms` of Gideon Toury and `PolysystemTheory` of Even Zohar.As part of translation norms, the Translation Bureau took steps not only about whichworks to be translated, but also about what criteria to follow in the translations.Besides, the conditions of the period then obviously necessiated that the importation ofculture be carried out by means of translation.