İhvan-ı Müslimin hareketi ve mısır siyasetine etkisi (1928-2015)

Abstract

Akdeniz, Afrika ve dünya enerji yataklarının önemli bir kısmının yer aldığı Mezopotamyajeopolitiğine yakınlığı ile birçok medeniyete ev sahipliği yapmış Mısır, gerek küreselgüçlerin etkisi gerekse de iç siyasi yapısındaki hareketlilik nedeniyle istikrarın baskı ilesağlanabildiği bir ülke hâline gelmiştir. Mısır siyasetinde baskın otoriterizme rağmen sonbir asırda, toplumsal bir hareket olarak Müslüman Kardeşler etkili olmuştur. Hareket;açtığı okullar, kurduğu hastahaneler, organize ettiği yardım kampanyaları ile Mısırhalkının sempatisini kazanmış, fakat yönetime karşı geliştirdiği eleştirel tespitler nedeniylesürekli siyasi baskılara maruz kalmıştır. Müslüman Kardeşlerin bir sivil toplum kuruluşumu yoksa sosyal ve siyasal bir hareketmi olduğu bugünde tartışılmaktadır. Fakat disiplinliüyelik yapısı, etkili lider kadrosu ve halk tabanına hitap eden faaliyetleri ile sürekligündemde olmuştur. Kurulduğu 1928 yılından bu yana sürekli Mısır siyasetinde var olanhareket, bazı kesimlerce siyasi bir örgütlenme yapısının olmaması, sosyal fayda odaklıçalışmaları ile şiddetten uzak durması sebebiyle sivil bir toplum kuruluşu olarakdeğerlendirilmiştir. Kimi taraflarca, Mısır siyasetinde yaşanan bazı hadiselerde hareketüyelerinin isminin geçmesi ve İsrail'e karşı verdiği mücadele iletartışılan bir organizasyonolmuştur. Kimi taraflarca ise gerek Cemal Abdün Nasır gerek Enver Sedat ve gerekse deHüsnü Mübarek dönemindeki siyaseti etkilemeye yönelik çabaları nedeniyle politik biraktör olarak değerlendirilmiştir.2010 yılında başlayan Arap Baharı rüzgârı Mısır'ı da etkilemiş otoriterizme karşıayaklanan halk Tahrir Meydanı'nı doldurmuştur. Yakın siyasi tarihteki tecrübelerinedeniyle otoriteye ters düşmek istemeyen hareket, başlangıçta gözlemci olsa da dahasonrasında sürece olan etkili katkısı ile Mübarek'in devrilmesinde önemli rol oynamıştır.Arap Baharı süreci ile Mısır siyasetinin birincil aktörü hâline gelen Müslüman Kardeşler,önce kurduğu siyasi parti ile Mısır Parlamentosunda çoğunluğu kazanmış, sonrasında üyesiolan Muhammed Mursi'nin Cumhurbaşkanı seçilmesi ile iktidar olmuştur. Fakat gereksiyasi tecrübesizliği ile Mısır siyasetini, Mısır'ın demokratik geleceğini kurma konusundakonsolide edememesi, gerekse de eski siyasi, ekonomik rejim bürokrasisinin etkisinikıramaması nedeniyle bir yıl gibi kısa bir süre sonrasında askeri bir darbe ile yönetimineson verilmiştir.Yapılan çalışmada Müslüman Kardeşlerin ideolojik yapısı, toplumsal ve siyasi faaliyetleri,iç dinamikleri ile kurulduğu zamandan bu yana Mısır siyasetine etkisi incelenerek analizedilmiştir. Araştırma, alan çalışması ile birçok yerel gazete ve düşünürün fikirlerindenyararlanılarak, konuya ilişkin yerel ve uluslararası akademik kaynaklar taranarakyapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Mısır, Müslüman Kardeşler, Hasan El Benna, Arap Baharı,Muhammed Mursi

Situated in close proximity to Mesopotamia, a geopolitical region where a considerableamount of the Mediterranean, African and world's energy resources exist and home to anumber of civilizations, Egypt has been a country where stability can be achieved throughoppression, due to the influence of the global superpowers and the dynamic nature of domesticpolitics. In spite of the authoritarian regime, the Muslim Brotherhood has been influential as asocial movement since its foundation in the last century. On the one hand, the movement hasgained people's sympathy because of the schools and hospitals they have opened and thecharity campaigns they have organized, on the other hand, however, it has always been thevictim of political oppression because of its critical attitude towards successive governments.The Muslim Brotherhood has been regarded neither as a non-governmental organisation, nor apolitical one. However, it has always been on the agenda due to its disciplined membershipstructure, effective leadership, and activities that have appealed to ordinary people. Present inEgypt's political life since its foundation in 1928, it has been regarded by some as a nongovernmentalorganisation due to the fact that it doesn't have a political structure, it is nonviolentand it places an emphasis on activities that bring about social benefits. For some, it hasbeen regarded as a highly debated organisation due to the fact that some of its members areare so-called involved in some Egyptian political affairs and their campaign against Israel.Andfor some, it has been considered as a political actor due to their efforts to influence politicswhilst Cemal Abdün Nasir, Enver Sedat, and Hüsnü Mübarek were in office.The Arab Spring that started in 2010 also effected Egypt and people who rallied against theauthoritarianism gathered in Tahrir Square. With a view not to be at odds with the authoritylearned from the experience from the recent history of politics, despite only being observers inthe beginning, with their effective contribution, the movement played an important role in theprocess of overthrowing Hüsnü Mubarek. Now being a primary actor in Egypt's politics withthe Arap Spring process and establishing a political party, Muslim Brotherhood first gainedthe majority in the parliament and then became the ruling party after their member,Muhammed Mursi was elected as the president. However, as a resultof their lack of politicalexperience in failing to bring together the heterogenic structure of Egypt politics towardsestablishing the democratic future of Egypt along with their inability to come over the effectof the established old political and economic regime bureaucracy, their government came toan end with a military coup in such a short time as one year.In this study, the ideological structure of Muslim Brotherhood, their social and politicalactivities, inner dynamics and their impact on the politics of Egypt since its foundation has beenanalyzed. The thesis was written as a result of field study of many of local newspapers and theideas of columnists, and after having examined the local and international academic literatureon the topic.Keywords: Egypt, Muslim Brotherhood, Hassan Al Banna, Arab Spring, Muhammad Mursi