Sağlık işletmelerinde maliyet yöntemlerinin uygulanmasına Türk akademisyenlerin bakışı: Faaliyet tabanlı maliyetleme üzerine bir araştırma

Abstract

Bu araştırmada, Türkiye'de faaliyet tabanlı maliyetleme (FTM) yönteminin sağlık işletmelerinde uygulanmasını etkileyen faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma durum çalışması deseninde nitel bir araştırma kapsamında gerçekleştirilmiştir. Araştırmada verilerin toplanmasında doküman incelemesi ve yarı yapılandırılmış mülakat yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada birden fazla veri toplama tekniğinin bir arada kullanılması ve bu yöntemlerden elde edilen verilerin geçerliliği ve güvenirliliği arttırılmıştır. Türkiye'de FTM yöntemine yönelik ulaşılan akademik çalışmalar (47 araştırma makalesi, 48 yüksek lisans ve 18 doktora tez çalışması olmak üzere 113 araştırma) ve katılımcılar ile yapılan mülakatlara ait 26 adet yarı yapılandırılmış formdan elde edilen veriler çalışma kapsamına alınmıştır. Veriler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, FTM yönteminin sağlık işletmelerinde uygulanmasını etkileyen faktörler; maliyet muhasebesi sisteminin olmaması veya yetersiz olması, sağlık işletmelerinin karmaşık yapıda sistemlerolması, personelin muhasebe alanındaki bilgilerinin yetersiz olması, sağlık işletmelerinin veri paylaşımı konusunda endişelerinin olması, veri temininin zor olması, sağlık işletmelerinin ihtiyaç duyulan verileri paylaşmayı kabul etmemesi veya bir kısmını kabul etmesi, araştırma izninin alınamaması veya izin alma sürecinin uzun olması, maliyet çalışmalarının zaman ve maliyet gerektirmesi ve hizmet maliyetlerinin hesaplanmasının güç olması'dır. Analiz sonucunda, Türkiye'de FTM yönteminin sağlık kurumlarında uygulanmasını etkileyen faktörlerin çoğunluk ile maliyet muhasebesi sisteminin olmadığı veya yetersiz olduğu (% 22), sağlık işletmelerinin karmaşık yapıda sistemler olduğu (% 19) ve personelin muhasebe alanındaki bilgilerinin yetersiz olduğu (% 13) sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, Faaliyete Dayalı Yönetim, Nitel Analiz, İçerik Analizi, Yarı Yapılandırılmış Mülakat Yöntemi.

In this study, it is aimed at determining the factors which affect application of costingmethods in Healthcare Enterprises (ABC) in Turkey. The study was carried out with thecase study pattern within the scope of a qualitative research. Document review and semistructuredinterview method were used to collect data in the study. Use of more than onedata collection technique and validity and reliability of data obtained from these methodswere increased in study. Academic studies for ABC method in Turkey (47 research papers,48 master's thesis and 18 Ph.D. thesis studies) and data obtained from 26 semi-structuredforms pertaining to interviews had with participants were included in study. Data wereanalysed with content analysis. According to the findings obtained in study, the factorsinfluencing the application of ABC method in healthcare enterprises are as follows; lack andinsufficiency of cost accounting system, complex structured systems of healthcare enterprises, lack of accounting information of personnel, concerns of health enterprises about data sharing, difficulty in data supply, acceptance or partial acceptance of sharing of needed data by healthcare enterprises, inability to obtain research survey permit or the lengthiness of process to take a permit, the cost and time requirements of cost studies and difficulty in the calculation of service costs. As a result of the analysis, it was concluded that the factors influencing the implementation of ABC method in healthcare institutions in Turkey were mostly nonexistence or insufficiency of cost accounting system (22%), complex structured systems of healthcare enterprises (19%) and lack of accounting information of personnel (13%).Keywords: Activity Based Costing, Activity Based Management, Qualitative Analysis,Content Analysis, Semi-Structured İnterview Method.