Şerif Hüseyin`den Suud Ailesine Hicaz bölgesinin yönetiminde İngiliz nüfuzu

Abstract

Yavuz Sultan Selim döneminden itibaren Osmanlı Devleti'nin idaresi altında bulunan Hicaz bölgesi, I. Dünya Savaşı sırasında Mekke Emiri Şerif Hüseyin'in İngiltere'nin desteğiyle isyan etmesi sonucunda Osmanlı'dan ayrılmıştır. İngiltere, savaş sırasında düşman hale geldiği Osmanlı Devleti'ni zayıflatabilmek ve bölgeyi kendi hedefleri doğrultusunda birden çok devlete bölerek kolay bir biçimde idare edebilmek için Şerif Hüseyin'in isyan hareketini desteklemiştir.Şerif Hüseyin İsyanı'nın devam ettiği süreçte, son birkaç yıldır İngiltere'yle yakın ilişkiler kurmakta olan bölgenin ikinci en büyük gücü Suud ailesinin nüfuz alanı, Hicaz'ın sınırlarına dayanır hale gelmiştir. Başlangıçta Şerif Hüseyin İsyanı'nı destekleyen ve kurulması hedeflenen Arap krallığını tanıma sözü veren İngiltere, aynı zamanda Suriye topraklarını Sykes-Picot Anlaşması'yla Fransa'ya, Filistin topraklarını ise Balfour Deklarasyonu'yla Siyonistlere vaat etmiştir. Öte yandan Şerif Hüseyin'in oğulları Faysal ve Abdullah'ı da sırasıyla Irak ve Ürdün kralı yapmış, Suud ailesinin de Necid bölgesindeki otoritesini tanımıştır. Bu ve diğer nedenlerden ötürü Şerif Hüseyin'le aralarında anlaşmazlıkların boy göstermesi sonucu İngiltere, giderek bölgedeki planları için daha uygun bir aday olarak gördüğü İbn Suud'u desteklemiş, Şerif Hüseyin'le İbn Suud arasındaki çatışmada görünürde tarafsız kalsa da, İbn Suud'un yanında yer almıştır.Bu çalışma, Şerif Hüseyin İsyanı'ndan başlayarak Suudi Arabistan'ın kurulmasına kadarki dönemde İngiltere'nin Hicaz bölgesindeki nüfuzunu, bu nüfuzu ne şekilde tesis ettiğini, bölgedeki başlıca aktörlerle ilişkilerini nasıl yönettiğini ve Şerif Hüseyin'in yerine İbn Suud'u desteklemeyi tercih etmesinin ardında yatan sebepleri incelemektedir.

Beginning from the Sultan Selim I period, Hijaz was under control of the Ottoman Empire. But after the revolt of Sharif Hussein the Amir of Mecca during World War I, Hijaz separated from the Empire. Britain supported Sharif Hussein's revolt movement to weaken the Ottoman Empire with which she became enemies during the war and to administrate the region easily by dividing it into several states in accordance with her own objectives.In the course of Sharif Hussein Revolt, influence zone of Saudi dynasty who had been establishing close relations with Britain in recent years, began pressing in upon Hijaz borders. Even though supporting Sharif Hussein Revolt in the beginning and making promises to recognize the future Arab kingdom, Britain promised Syria to France by Sykes-Picot Agreement and Palestine to the Zionists by Balfour Declaration. On the other hand she crowned the two sons of Sharif Hussein; Faisal and Abdullah king of Iraq and Jordan, also recognized the authority of Saudi dynasty over Najd region. For these and other reasons, there were emerging disputes between Britain and Sharif Hussein. Therefore, Britain supported Ibn Saud who she gradually began considering a more suitable candidate for her plans on the region and although remaining neutral on the surface, she took sides with Ibn Saud during his conflict with Sharif Hussein.This study examines British influence on Hijaz beginning from Sharif Hussein Revolt until the establisment of Saudi Arabia, how she founded this influence, in what way she managed her relations with main actors in the region and why she preferred to support Ibn Saud instead of Sharif Hussein.