Selçuklu ve Bizans Dönemlerinde tababet (Karşılaştırmalı bir çalışma)

Abstract

`Selçuklu ve Bizans Tababetinin` tarihsel seyrini ele almaya gayret ettiğimiz bu çalışmamızda İslam tıbbının her iki medeniyete de yön verdiğini görebiliriz. İslam tıbbının tüm uygulamaları her iki medeniyet tarafından sentezlenerek Orta Çağ tıbbına getirilebilecek en önemli buluşlara imza atmıştır. Selçuklu Devleti, insan sağlığına büyük ehemmiyet vermiştir. Bu bağlamda şehirlerine dârüşşifâlar, hamamlar, kervansaraylar, çeşmeler gibi yapılar inşa ederek devrinin tababetine yön vermesinde etkendir. İnşa etmiş oldukları şifahanelerde hastalara ücretsiz tedavi hizmeti verilmekteydi. Bizans Devletinde hastane sistemi içerisinde Pantokrator manstırları ve `xenodcheilar` adı verilen şifahaneleri görmekteyiz. Bu manstırlarda yaşlılar ve kimsesiz düşkünlere hizmet verilmekteydi. Her iki medeniyetinde hasta tedavilerinde kullandıkları ilaçlar bitkisel droglardan elde etikleri `tiryak` adı verilen bir karışım ile sağlamışlardır. Her iki medeniyete de kaynak olan hekimler, İbn Sînâ, Ebû Bekir er-Râzî gibi İslami dönem hekimlerinin yanı sıra, antik çağ hekimleri Galen, Hippokrates gibi hekimlerin çalışmaları çağının yöntem ve teknikleri ile yeniden harmanlanarak faaliyete geçirilmiştir. Bu manada Selçuklu tababeti tıp tarihinde önemli bir yer teşkil etmektedir. Selçuklu tıbbının Avrupa dahil tüm dünya medeniyetleri tababetini etkilediğini söyleyebiliriz.

This study, which tackles the historical development of `Seljuk and Byzantine Medicine`, lays light to the fact that the Islamic medicine influenced the both civilisations greatly. The applications in the Islamic medicine were synthesised by both of these civilisations and resulted in the breakthroughs in the medieval medicine. The Seljuk Empire laid great importance on human health. Through building hospitals, baths, caravanserais and fountains, they pioneered the medicine of the era. In the hospitals built within the respect, the patients were treated free of cost.Within the Byzantine Empire, the Pantokratoros Monastery and hospitals called `xenodcheis` offered healthcare. The monastery served the elderly and the homeless. In both civilisations, the pills used in treatments were based on a mixture called `theriac`, which was obtained from herbal drugs. The two empires also shared the source of the medicinal applications, which were based on the works of Islamic scholars like Avicenna and al-Razi as well as ancient scholars like Galen and Hippocrates. The works of these scholars were adapted through the adaptations to the methods of the time and put thus into application. For this reason, the Seljuk medicine had a key impact within the course of the medical history. It can be asserted that the Seljuk medicine influenced the field of medicine internationally, including that of the European civilisation.