Mârifetnâme`de tıp, beslenme ve tasavvuf ilişkisi

Abstract

Bu çalışmada, XVIII. yüzyıl Osmanlı âlim ve tasavvufî şâirlerinden biri olan Erzurumlu İbrahim Hakkı'nın, Mârifetnâme adlı eserindeki sağlık ve beslenme ile ilgili ortaya koymuş olduğu düşüncelerinin tespit edilip, beslenmenin sağlığa olan etkilerini, günümüz sağlıklı yaşam ve beslenme anlayışına yansımaları ile değerlendirmek amaçlanmıştır. Sağlığın korunması ve devam ettirilmesi için uykunun nasıl olması gerektiği, beslenmede dikkat edilecek hususlar, doğal gıdâların özellikleri ve sağlığa ne gibi etkilerinin olduğu, yeme içme adabı, açlık ve tokluk gibi unsurlarla sağlığı korumak için öncelikli olarak vücudu tanımanın önemine ve alınması gereken tedbirlere dikkat çekmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde Erzurumlu İbrahim Hakkı'nın hayatı, tasavvufî kişiliği, eserleri, hocaları, ikinci bölümde Mârifetnâme ve tasavvufî terimler, üç ve dördüncü bölümde ise sağlık, beslenme ve gıdâların bedene ve ruha etkileri anlatılmıştır.Sonuç olarak görülmüştür ki; Erzurumlu İbrahim Hakkı yaşamış olduğu döneme kadar süre gelen âlim ve filozofların sağlık ve beslenme hakkındaki görüşlerini âyet ve hadislere göre değerlendirmiş, kendi keşfî bilgilerini de ekleyip Mârifetnâme'yi yazarak gelecek kuşaklara aktarmıştır.

In this study, the thoughts of Erzurumlu Ibrahim Hakkı one of the XVIII. century Ottoman's scholars and sufi poets, about health and nutrition which put forward by him in this work named Mârifetnâme have been determined, and it is also aimed to evaluate the effects of nutrution on health and it's reflections on today's understanding of healthy life and nutrition.He emphasized the importance of recognizing the body and the precautions to be taken to protect health with the factors such as how sleep should be for the protection and maintenance of health, the matters to be considered in nutrition, the characteristics of natural foods and what effects it has on health, and eating and drinking manners, hunger and satiety.In the part of the study, the life, mystical personality, works and teachers, in the second part Mârifetnâme and mystical terms, in the third and fourth parts, the effects of health, nutrution and food on the body and spirit are explained.Consequently it has been observed that; Erzurumlu Ibrahim Hakkı assessed the views of scholars and philosophers about health and nutrition, which lasted until the time he lived, according to verses and hadiths, and added his own discovery information on these and has transferred it to future generations by writing Mârifetnâme.