Korunma altında olan lise ve meslek lisesi öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi

Abstract

Bu araştırma, korunma altında olan lise ve meslek liselerine devam eden öğrencilerin mesleki olgunluk düzeylerinin cinsiyete, sınıfa, okul başarısına, korunma altına alınış surelerine, yetiştirme yurduna geldikleri yere, korunma altına alınmadan önce yaşadıkları yere, aile durumlarına, 1. derecedeki algılanmış yetenek, ilgi ve değer alanlarına göre değişip değişmediğini incelemek amacıyla yapılmış betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini 1999-2000 öğretim yılında, Ankara, İstanbul, İzmir,Uşak, Isparta, Eskişehir, Çankırı, Bilecik, Afyon, Çorum, Nevşehir, Konya, Kastamonu, Kütahya ve Bursa illerindeki Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu'na bağlı yetiştirme yurtlarında kalan, lise birinci ve üçüncü sınıfa devam eden 405 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada öğrencilerin mesleki olgunluk düzeyleri Kuzgun ve Bacanlı (1996) tarafından geliştirilen `Mesleki Olgunluk Ölçeği` ile, 1. derecede algılanmış ilgi, yetenek ve değer alanları da Kuzgun (1988) tarafından geliştirilen `Kendini Değerlendirme Envanteri` ile, bağımsız değişkenleri de kişisel bilgi anketi ile tespit edilmiştir. Analizde okul türü (lise/meslek lisesi) temel alınmıştır. Bu faktöre ilaveten cinsiyet, sınıf, okul başarısı, korunma altına almış süresi, yurda gelinilen yer, korunma altına alınmadan önceki yaşam yeri, aile durumları ile birinci derecede algılanmış yetenek, ilgi ve değer alanları katılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde, öğrencilerin ölçeklerden elde ettikleri puanlar belirlenmiştir. Öğrencilerin bağımsız değişkenlere göre, mesleki olgunluk puanlarına ilişkin aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri hesaplanmıştır. Okul türü ile diğer bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etkileri bulunmak istendiğinde çift yönlü varyans analizi kullanılmıştır ( F testi). F'ninönemli olduğu durumlarda farkların hangi grup ortalamaları arasındaki farklardan kaynaklandığını belirlemek için Tukey Cramer testi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre okul türü ve diğer bağımsız değişkenlerin mesleki olgunluk düzeyi üzerinde birlikte etkileri anlamlı düzeyde bulunmamıştır. Lise ve meslek lisesi öğrencilerinin mesleki olgunluk puanları ortalamaları arasında lise öğrencileri lehine 0.05 düzeyinde, sınıfa göre üçüncü sınıf lehine 0.01 düzeyinde ve cinsiyete göre kız öğrenciler lehine 0.01 düzeyinde önemli fark bulunmuştur. Mesleki olgunluk puanları ortalamaları okul başarısına göre 0.01 düzeyinde önemli bulunmuş ve farkın kaynağı okul başarısı düşük olan grupla yüksek olan grup arasında (P<.01), orta olan grupla yüksek olan grup arasında(P<.05) yüksek olan grup lehine bulunmuştur. Korunma altına almış sürelerine, yetiştirme yurduna geldikleri yere, korunma altına alınmadan önce yaşadıkları yere ve aile durumlarına göre mesleki olgunluk puanları ortalamaları arasında önemli bir fark görülmemiştir. Mesleki olgunluk puanları ortalamaları arasında birinci derecedeki algılanmış yetenek alanlarına göre gruplar arasında 0.05 düzeyinde önemli bir fark bulunmuş, bu farkın kaynağı birinci derecede algılanmış yetenek alam sözel olan grupla sayısal olan grup arasında sözel olan grup lehine (P<.01) olduğu bulunmuştur. Mesleki olgunluk puanları ortalamaları arasında birinci derecedeki algılanmış ilgi alanlarına göre gruplar arasında 0.05 düzeyinde önemli bir fark bulunmuş, bu farkın birinci derecede algılanmış ilgi alanı ikna olan grupla müzik olan grup arasında ikna olan grup lehine (P<.05) olduğu bulunmuştur. Mesleki olgunluk puanları ortalamaları arasında birinci derecedeki algılanmış değer alanlarına göre gruplar arasında 0.01 düzeyinde önemli bir fark bulunmuş, bu farkın birinci derecede algılanmış değer alam yeteneği kullanma olan grupla kazanç olan grup arasında yeteneği kullanma olan grup lehine (P<.01); birinci derecede algılanmış değer alam yeteneği kullanma olan grupla iş birliği olan grup arasında yeteneği kullanma olan grup lehine (P<.05); birinci derecede algılanmış değer alam yaratıcılık olan grupla kazanç olan grup arasında yaratıcılık olan grup lehine (P<.05) olduğu bulunmuştur. ii

This research is a descriptive study that aims to examine a vocational maturity level of the students who have been attending the vocational high school and high school based on the type of school, the grade, sex, the success of the students, the education level of the father and mother, period of time being under protection, the area where the protection center is located, family situation, the ability of the first degree perception, the interest of the first degree perception, the values of the first degree perception. The universe of the research is made up from the 405 students who attending the first and 3 rd grade of the high school in 1999-2000 and who are accummodated in the following protection center Ankara, İstanbul, İzmir,Uşak, İsparta, Eskişehir, Çankırı, Bilecik, Afyon, Çorum, Nevşehir, Konya, Kastamonu, Kütahya and Bursa. In the study the levels of the vocational maturity were determined the vocational maturity scale developed by Kuzgun and Bacanh (1996) as for the first degree perception, interest, ability and the norms were determined self assesment inventory developed by Kuzgun (1988). Also independent variables were determined through personal information sheet. In this analysis, the type of school (High school and vocational high school) was based. In addition to this factor, as the second factor sex, the grade, the success of the students, period of time being under protection, the area where the protection center is located, family situation, the ability of the first degree perception, the interest of the first degree perceptioni the values of the first degree perception was added in the analysis. In the analysis of the research data, the points that the students get from the scale were determined. For the students based on the independent variables, the values of the standart deviation of the vocational maturity points was calculated. For finding the type of school and other independent variables' s effects to the dependent variables two-way varians analysis was performed. If the `F` is significant the 111Tukey Cramer Test was performed to decide the reasons of the difference between grup avarages. Both the type of school and other independent variabless effects weren't significant There is the 0.05 level significant in favour of high school students between the avarage points of the vocational maturity. There is the 0.01 level significant in favour of third grade in terms of grade and as to gender there is a 0.01 significant level in the favour of female students between the avarage points of the vocational maturity.As to the success of the students points of the vocational maturity was found that there is 0.01 significant point level and the source of difference was found that there is 0.01 level in the favour of the high success level group between with the high success level and the low success level and there is a 0.05 level in the favour of high success level group between with the middle success level and die high success level. It was not found a significant level based on period of time being under protection, the area where the protection center is located, family situation. As to a bility of the first degree perception areas there is 0.05 significant level difference between the groups, the difference was found that there is the 0.01 level in favour of literature group between the literature group and the science group. In terms of the interest of the first degree perception areas there is 0.05 significant level between groups the difference was found that there is 0.05 level in favour the persuasion group between persuasion group and the music group. As to the values of the first degree perception areas there is 0.01 significant level difference between groups, the difference was found that there is 0.01 level in favour the using of a bility group between the using of ability group and the gain group; there is 0.05 level in favour die using of ability group between the using of ability of ability and cooperation group; there is 0.05 level in favour the cerative group between the gain group and the creative group.