Ankara Devlet Tiyatroları`nda oynanmış yerli çocuk tiyatrosu metinlerinin Türkçe öğretimi açısından incelenmesi

Abstract

ÖZET İnsan sosyal bir varlıktır. Bir insanın kendini diğer insanlardan soyutlayarak yaşaması düşünülemez. Bu nedenle kişiler, maddî ve manevî birtakım ortak unsurları paylaştığı diğer bireylere, duygu, düşünce ve isteklerini anlatmak ve onların anlattıklarını da anlamak zorundadır. Bunun için, insanlar birbirleriyle iletişim kurmak gereksinimi duyarlar ve bunu isterler. Bu iletişim ise dil ile sağlanır. Tiyatro, bireyler arasında iletişim ve etkileşimi sağlayan en önemli unsurlardan biridir. Çocuklar, sosyal ve psikolojik gelişimleri için birtakım ihtiyaçlara gereksinim duyarlar. Bu gereksinimleri oyunla başlar. Oyun çocuklar için vazgeçilmez bir unsurdur. Çocuğun oyun yoluyla eğitimini sağlamak, onlara istenilen davranışları kazandırmanın en kestirme yoldur. Ayrıca çocukların oyun yoluyla eğitilmesi onları ezbercilikten kurtarır, yaparak-yaşayarak öğrenmelerini sağlar. Bu şekilde gerçekleştirilen bir eğitim ve öğretim daha kalıcı olacaktır. Günümüzde çocukların yaratıcılıklarını arttırmak ve yaparak-yaşayarak öğrenmelerini sağlamak amacıyla dramatizasyon eğitimine önem verilmiştir. Dramatizasyon bir duygu ve düşüncenin hareket, jest, mimik ve sözle anlatılmasıdır. Türkçe öğretimi de her şeyden önce bir anlama ve anlatma dersi olduğu için dramatizasyon yönteminin Türkçe öğretimi içindeki önemi kolayca anlaşılmaktadır. Batılı araştırmacılar bu konunun önemini önceden keşfetmişler, eğitim programlarını buna göre düzenlemişlerdir. Bizde ise çocukların yaş, cinsiyet, sosyal, kültürel ve ekonomik farklılıklar göstereceği, çocukların anlama ve anlatma becerilerini geliştirmeye yönelik unsurlar göz önüne alınmadan oyun metinleri yazılmıştır.11 Yaptığımız çalışma tiyatroyu sahne faaliyeti olarak algılamaktan çok çocuğun eğitiminin her safhasında kullanabileceği bir öge olarak görmemizi sağlamaya ve oyun metinlerinin buna göre yazılıp yazılmadığını ortaya koymaya yöneliktir. Çocuk tiyatrosu metinleri bir edebî tür olduğu ve çocuklara yönelik hazırlanan her eser `Çocuk Edebiyatı` kaynakları içinde yer aldığı için, bu konu ile ilgili yazılmış kaynaklardan bilgi derlemesi yapılmıştır. Çalışmamızın `Giriş` kısmında `Çocuk Edebiyatı`, `Çocuk Tiyatrosu`, `Çocuk Edebiyatı İçinde Tiyatronun Yeri ve önemî `Çocuk Tiyatrosunun Tarihi Gelişimi` üzerinde durulmuştur. Ayrıca `Çocuk Tiyatrosu Metinlerinin Değerlendirilmesi` ile ilgili kısımda da çocukların yaş özelliklerine göre gösterdikleri ruhsal ve duygusal gelişimleri ortaya konularak oyunlar incelenirken dikkat edilen hususlar belirtilmiştir. Tezimizin birinci bölümünde oyunlar konularına göre tasnif edilmiş, oyunların öğretici unsurları ve çocukların duygusal yoğunluğu dikkate alınarak oyunlar tek tek değerlendirilmiştir. İkinci bölümde ise oyunlardaki ortak niteliklerinden yola çıkılarak çocukların yaş gruplarının özelliklerine göre, anlama ve anlatma becerilerine katkıları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ankara Devlet Tiyatrolarında oynanmış olan yerli çocuk tiyatrosu metinlerinin Türkçe öğretimi açısından çocuğun dil becerilerine etkisi irdelenmiştir.

Ill SUMMARY Man is a social being. It is not possible for a human being to abstract himself from other human beings. Therefore individuals have to express their feelings, opinions and desires to the other people who they share some common materialistic and moral things with, and they have to recognise the things that they know. Because of that reason, people strive to communicate with each other. This communication also provides with language. Theatre is one of the important things which provides communication and interaction among individuals. Children need some certain things for social and psychological growing. The first thing is the drama. Drama is an unabandonable thing. Educating children with drama is the most direct way of having them gain the desired attitudes. In addition educating children with plays saves them from rote learning and get them to learn by practising-living. Such a way of education will be permanent. İn our day, more importance has been given to the dramatization to raise the creativity and learn by practising-living of children. Dramatization is a way of expressing feelings and opinions by action, gesture, mimic and words: deu to the fact that instruction in Turkish is also a subject of expressing and recognising, the importance of dramatization method in instruction in Turkish can be easily recognized. Researchers in the west has long before discovered the importance of this subject and established the educational programs accordingly. In our country it was not considered that children would show differecences according to their ages, sexes, cultural and economically, and scripts were written not considering the aim of progressing the recognising and expressing abilities of children.IV The purpose of our study is to prove that drama can be used in any stage of education, apart from show business and to investigate whether they have been written in accordance with this purpose. Due to the fact that child's drama is a kind of literary type and takes place in resources of `Child's literature `; a work of compile has been done for the related work of art. In `The Introduction` part `Child's Literature`, `Child's Drama`, `The importance and place of Drama in Child's Literature` and `The Historical Development of Child's Drama` were studied. In addition, in the section of `Evaluating of Child's Theatre Scripts`, psychological and emotional development of children according to their ages have been studied and points considered have been explained. In the first part of our thesis, the plays have been classified according to their subjects. The plays have been evaluated one by one by considering the teaching aspects of the drama and emotional density of children. In the second part, the plays have added to the recognizing and expressing skills has been tried to put into practice to start out the common qualities of the plays. The effect of Turkish child's theatre scripts which were staged at Ankara State Theatres on the teaching of Turkish considering child's language skills has been discussed.