Akran baskısı düzeyi farklı olan öğrencilerin risk alma, sigara içme davranışı ve okul başarılarının incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu araştırmada öğrencilerin, akran baskısı düzeyleri ve cinsiyetlerine göre risk alma davranışı, sigara içme davranışı ve okul başarısı arasındaki farklar incelenmiştir. Bu amaçla, araştırmanın bağımsız değişkeni olan Akran Baskısı'nı ölçmek için araştırmacı tarafından geliştirilen Akran Baskısı Ölçeği, bağımlı değişkenlerinden biri olan risk alma davranışını belirlemek için araştırmacı tarafından geliştirilen Ergenlerde Risk Alma Ölçeği kullanılmıştır. Ayrıca araştırmanın diğer bağımlı değişkenlerinden biri olan sigara içme davranışının sıklığı öğrencilerin cevaplarından, okul başarısına ait bilgiler ise ilgili okulların yönetimlerinden alınan öğrencilerin birinci döneme ait karne notlarından saptanmıştır. Bu çalışma, İstanbul ili belediye sınırları içinde bulunan ve rast gele örnekleme yoluyla belirlenen 10 lisenin 2001- 2002 Öğretim yılı ikinci sınıf, ikinci dönemine devam eden 718 öğrenci üzerinde yapılmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda; öncelikle akran baskısı ile risk alma davranışı, sigara içme davranışı ve okul başarısı arasındaki ilişkiler korelasyon katsayı (r) ve ki-kare (X2 ) değerleri hesaplanarak incelenmiş, daha sonra akran baskısı düzeylerine ve cinsiyete göre risk alma davranışı, sigara içme davranışı ve okul başarısının farklı olup olmadığı çift yönlü varyans analizi (F testi) ve ki-kare testi (X2 )ile çözümlenmiştir. Gözlenen farklar Tukey HSD testi ile kontrol edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; 1. Akran baskısı ile risk alma davranışı arasında anlamlı bir ilişki olduğu, akran baskısı düzeyi aynı olan kız ve erkekler karşılaştırıldığında erkeklerin kızlardan dahafazla risk alma davranışı gösterdikleri ve akran baskısı düzeyi yükseldikçe risk alma davranışının da arttığı saptanmıştır. 2. Akran baskısı ile sigara içme davranışı arasında anlamlı bir ilişki olduğu ve akran baskısı düzeyi yükseldikçe sigara içme davranışının arttığı, fakat cinsiyetler arasında anlamlı bir fark olmadığı saptanmıştır. 3. Akran baskısı ile okul başarısı arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu yani akran baskısı arttıkça okul başarısının düştüğü görülmektedir. Ancak, akran baskısı düzeyi ve cinsiyetin birlikte ergenlerin okul başarısı üzerinde anlamlı bir farklılığa yol açmadığı saptanmıştır.

SUMMARY In this research the difference between the students' risk- taking behaviour, smoking and achievement according to their peer pressure levels and gender is examined. For this purpose, `The Peer Pressure Scale` - developed by the researcher in order to measure the independent variable `Peer Pressure` of the research; and `The Risk-Taking Behaviour Scale in Adolescents`- developed by the researcher to determine one of the dependent variables `Risk Taking Behaviour` is used. In addition, the other dependent variables, namely, frequency of smoking behaviour and achievement information are determined from the answers of students and the first semester grades of students that are taken from the school administration respectively. This study is executed in 2001- 2002 academic year on 718 students in their 4th term from randomly selected 10 high schools that are in the municipality borders of Istanbul. Firstly, the relationships between `peer pressure` and `risk-taking behaviour, smoking, and achievement` are examined by calculating the correlation coefficient (r) and chi- square (X2) values, secondly, the changes in risk-taking behaviour, smoking and achievement in respect of peer pressure levels and gender is analysed by two way variance of analysis (F test) and chi-square (X2) test. The observed differences are controlled by Tukey HSD-test. According to the results of research; 1. The facts that `there is a meaningful relationship existing between peerIV pressure and risk- taking behaviour`, `boys indicate more risk-taking behaviours than girls when peer pressure levels are the same`, and `risk- taking behaviour increases as peer pressure level goes up` are determined. 2. The facts that `there is a meaningful relationship between peer pressure level and smoking` and `smoking behaviour increases as peer pressure level goes` but that `there is not a meaningful difference between genders` are determined. 3. It is seen that there is a negative correlation between peer pressure and school success, i.e. school success decreases as peer pressure increases. But, it is determined that both peer pressure level and gender together does not bring about a meaningful differentiation on adolescents' achievement.