Medya okuryazarlığının sosyal bilgiler programlarıyla ilişkilendirilmesi ve öğretim

Abstract

Bu araştırmanın amacı, bazı ülkelerde Sosyal Bilgiler derslerinde yaygın olarak öğretilen medya okuryazarlığı konularının neler olduğunu, bu konuların Türkiye'deki Sosyal Bilgiler programıyla nasıl ilişkilendirilebileceğini ve ilköğretim 7. Sınıfta ?Medya Bilgisinin Doğruluğu? temasının/konusunun öğretiminde önerilen paket programı ile Sosyal Bilgiler programı veya seçmeli medya okuryazarlığı dersi programı arasında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemektir.Bu araştırmada nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma yöntemden (mixed method) istifade edilmiştir. Buna göre, öncelikle nitel veriler toplanmış, analiz edilmiş ve bulgulara ulaşılmış, ardından bu bulgulara dayalı olarak tasarlanan deneysel süreçte nicel veriler toplanmış, analiz edilmiş ve bulgulara ulaşılmıştır. Araştırmanın nitel boyutunda içerik analizine, nicel boyutunda ise kontrollü ön test ? son test deneysel desenine başvurulmuştur.Araştırmanın nitel boyutunda ABD, Avustralya, İngiltere ve Kanada gibi ülkelerdeki Sosyal Bilgiler ve eşdeğeri olarak görülebilecek derslerin öğretim programları incelenmiş ve medya okuryazarlığıyla ilgili kazanımlar içerik analizi yoluyla incelenmiştir. Bu inceleme neticesinde Sosyal Bilgiler derslerinde yaygın olarak öğretilen medya okuryazarlığı konuları 8 tema altında ortaya konulmuştur. Bunlar; ?Medya Bilgisinin Doğruluğu?, ?Güncellik ve Küresel Sorunlar?, ?Medya Kullanımı ve Üretimi?, ?Medyanın Etkileri?, ?Medyanın Önemi, Rol ve Sorumlulukları?, ?Medya ve Teknoloji?, ?Medya ve Bilinçli Tüketici? ve ?Medyadaki Tarihsel Kanıt, Veri ve Yorumlar? şeklinde adlandırılan temalardır. İlgili araştırmalar, bir beceri olan medya okuryazarlığının yaşam boyu öğrenme çerçevesinde okul öncesinden üniversiteye kadar mevcut öğretim programlarıyla ilişkilendirerek öğretilmesinin doğru bir yaklaşım olduğunu göstermektedir. İçerik analizinde medya okuryazarlığı ile ilgili kazanımların yoğunluk ve sınıf seviyesi sonuçları dikkate alınarak medya okuryazarlığını Sosyal Bilgiler programlarıyla ilişkilendirmeye yönelik her tema için nihai kazanımlar önerilmiştir.Medya okuryazarlığını Türkiye'de uygulanmakta olan 4, 5, 6 ve 7. sınıf Sosyal Bilgiler programlarıyla ?Aradisiplin? olarak ilişkilendirmek için Sosyal Bilgiler programı söz konusu temalar doğrultusunda incelenmiştir. Bu incelemede programın kavram, beceri ve değer boyutları dikkate alınmakla birlikte daha çok kazanımlar üzerinde durulmuştur. İçerik analizi sonucunda önerilen kazanımlardan hareketle ülkemizdeki Sosyal Bilgiler programlarıyla medya okuryazarlığını ilişkilendirmek için bir ?Aradisiplin modeli? önerilmiştir.Araştırmanın nicel boyutunda ise 2x(2)'lik ön test-son test kontrol gruplu seçkisiz desene başvurulmuştur. Buna göre deney-1 grubunda (N= 30) ve deney-2 grubunda (N= 35) paket program olarak hazırlanan ?Medya Bilgisinin Doğruluğu? teması uygulanmış, kontrol-1 grubunda (N= 30) Sosyal Bilgiler ve kontrol-2 grubunda (N= 35) ise seçmeli medya okuryazarlığı ders programı uygulanmıştır. Araştırma öncesinde medya okuryazarlığı başarısına yönelik (Medya Okuryazarlığı Başarı Testi) ön test uygulanmıştır. Her iki deney grubunda da araştırmacı tarafından hazırlanan ve 6 kazanımı içeren ?Medya Bilgisinin Doğruluğu? paket programı 6 hafta boyunca uygulanmıştır. Uygulama sürecinde deney grubu öğrencilerine medya araçlarından yararlanılarak hazırlanan ve medya bilgisinin doğruluğunu değerlendirebilmelerini sağlayacak etkinlikler uygulandıktan sonra son test uygulanmıştır. Ayrıca uygulama sürecinde her kazanıma yönelik olarak medya bilgisinin doğruluğu ile ilgili ?bilgiye ulaşma, birinci ve ikinci elden kaynakları ayırt etme? gibi medya okuryazarlığı becerilerinin öğrenilmesini daha iyi değerlendirebilmek için ?Etkinlik Temelli Değerlendirme (ETD)? formlarına başvurulmuştur.Bulgular, deney gruplarının her ikisinin de kontrol gruplarına göre başarılı olduğunu, başka bir ifadeyle medya okuryazarlığı paket programının hem Sosyal Bilgiler hem de seçmeli medya okuryazarlığı programına göre medya okuryazarlığı başarısını daha olumlu etkilediğini göstermektedir. Ayrıca medya bilgisinin doğruluğu konusunda medya okuryazarlığı başarısını etkilemede Sosyal Bilgiler ve seçmeli medya okuryazarlığı programları arasında ?bilgiye ulaşma, birinci elden ve ikinci elden kanıtların ayrımı, olguyu görüşten ayırt etme, bakış açısını fark etme ve kalıp yargıyı fark etme? gibi beceriler açısında bir farklılık olmadığı görülmüştür. Bu bulgu seçmeli medya okuryazarlığı programının medya bilgisinin doğruluğu konusunun öğretiminde yeterince etkili olamadığı şeklinde yorumlanabilir. Bu bulgular ışığında gerek genel anlamda gerekse Sosyal Bilgiler eğitimi özelinde medya okuryazarlığı eğitimine yönelik ve ileride yapılabilecek araştırmalara dair öneriler sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Medya Okuryazarlığı, Medya Okuryazarlığı Eğitimi, Sosyal Bilgiler Eğitimi, İlköğretim Öğrencileri, Medya Bilgisinin Doğruluğu.

This research aims at determining the prevalent media literacy topics at social studies courses in some countries, how these topics can be integrated into the social studies curricula in Turkey, and whether there is a meaningful difference between ?the curriculum package suggested for teaching of the theme of accuracy of media information at 7th grade of primary education? and ?social studies curriculum? or ?the curriculum of elective media literacy course?.In this research, the mixed method employing both the qualitative and the quantitative research methods was used. Abiding by this method, first of all, qualitative data were collected and analyzed, then some findings were obtained and finally, during the experimental process which was designed based on these findings, quantitative data were collected and analyzed and new and final findings were attained. ?Content analysis? was applied regarding qualitative dimension of the research, and ?controlgroup pretest-posttest design? was made use of in connection with quantitative dimension.As for qualitative dimension of the research, the curricula of social studies and the curricula of other courses which can be considered as its equivalents implemented in the countries such as USA, Australia, England and Canada were examined and the standards for media literacy were analyzed through content analysis. Consequently, the prevalent media literacy topics taught in the courses of social studies were presented under eight themes. These are ?The Accuracy of Media Information?, ?Actuality and Global Issues?, ?The Use and Production of Media?, ?The Effects of Media?, ?The Importance, Role and Responsibilities of Media?, ?Media and Technology?, ?Media and Conscious Consumer?, and ?Historical Evidences, Data and Comments in the Media?. Studies carried out in this regard indicate that teaching of media literacy, which is considered as an ability, by integrating it into the present teaching curricula starting from pre-school education up to university education within the context of lifelong learning is a proper approach. In the content analysis, for each theme, final standards regarding integrating media literacy education into social studies curricula are suggested taking ?the intensity of media literacy standards? and ?the level of the class? into consideration.The social studies curricula were examined in accordance with the themes stated above in order to integrate media literacy into social studies curricula of 4th, 5th, 6th and 7th grades implemented in Turkey as a sub-discipline. In this examination, emphasis was put on the standards while concept, ability and value dimensions of the curriculum were also taken into consideration. Based on the standards proposed as a result of content analysis, a sub-discipline model was recommended with a view to integrating media literacy into social studies curricula implemented in our country.As for quantitative dimension, 2 x (2) randomized control-group pretest - posttest design was applied for. In accordance with this application, the theme of ?the accuracy of media information? prepared as a curriculum package was implemented in the experimental group 1 (N=30) and the experimental group 2 (N=35). ?Social studies curriculum? and ?elective media literacy curriculum? were implemented respectively in the control group 1 (N=30) and the control group 2 (N=35). Prior to the research, a pretest (Media Literacy Success Test) was carried out aiming at disclosing the success of the media literacy. The curriculum package ?accuracy of media information? prepared by the researcher and containing six standards was implemented in both of the experimental groups for six weeks. During the implementation process, students of the experimental groups were given a post-test after they had taken part in the activities prepared making use of mass media and designed to help them evaluate the accuracy of media information. On the other hand, during the implementation process, ?activitybased assessment (ABA)? forms were also used in order to better evaluate the learning of media literacy abilities such as ?accessing to information, distinguishing between first-hand and second-hand information, separating the fact from the opinion, noticing the viewpoint, realizing the prejudgments and the stereotypes? regarding each Standard in the curriculum package ?the accuracy of media information?.Findings indicate that both of the experimental groups are more successful than the control groups. In other words, ?media literacy package curriculum? apparently affects media literacy success more favourably than ?social studies curriculum? and ?elective media literacy curriculum?. Furthermore, it was seen that there is no difference between ?social studies curriculum? and ?elective media literacy curriculum? in influencing media literacy success regarding the accuracy of media information especially in the fields of ?accessing to information, distinguishing between first-hand and second-hand information, separating the fact from the opinion, noticing the viewpoint and realizing the stereotypes?. This finding may result in the interpretation that media literacy curriculum is not sufficiently influential in teaching the subject of ?the accuracy of media information?. In the light of these findings, both general suggestions and suggestions particular to the social studies education were made with regard to media literacy education and the future researches.Key Words: Media Literacy, Media Literacy Education, Social Studies Education,Primary School Students, Accuracy of Media Information