Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı`nın (ABÇİDA) geliştirilmesi ve anne-baba-çocuk iletişiminin bazı değişkenler açısından incelenmesi

Abstract

48-72 aylık çocuğa sahip anne-babaların çocukları ile iletişimlerini değerlendirmek amacıyla Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı'nı (ABÇİDA) geliştirmek ve bu ölçme aracı ile, anne-babaların çocukları ile iletişimlerine bazı değişkenlerin etkisini incelemek bu araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Araştırma iki örneklem grubundan oluşturulmuştur. İlk örneklem grubunu, Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı'nın (ABÇİDA) geçerlik güvenirlik çalışmasını yapmak üzere amaçlı örneklem kullanılarak belirlenen okullara devam eden 48-72 aylık çocuğa sahip 206 anne-baba; ikinci örneklem grubunu ise, ?Basit Tesadüfi Örnekleme? yöntemi ile belirlenen, 48-72 aylık çocuğa sahip 801 anne-baba oluşturmuştur. Metodolojik araştırma yönteminin temel alındığı bu çalışmada; anne-babalar ve çocukları hakkında bilgi toplamak amacıyla Genel Bilgi Formu, ailelerin sosyo-ekonomik düzeylerini belirlemek amacıyla Sosyo-Ekonomik Düzeyi Belirleyici Ölçek (Alpan, 2006) ve 48-72 aylık çocuğa sahip anne-babaların çocukları ile iletişimlerini değerlendirmek amacıyla Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı (ABÇİDA) kullanılmıştır. Aracın istatistiksel olarak test-tekrar test güvenirliğini ölçmek amacıyla, araştırmaya katılan 206 anne-babadan tesadüfi olarak seçilen 52 anne-babaya, uygulamadan dört hafta sonra Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı (ABÇİDA) tekrar uygulanmıştır.Verilerin analizinde, anne-babalar ve çocuklarının demografik bilgilerine ilişkin dağılımları frekans ve yüzde değerleri olarak verilmiştir. Aracın geçerlik güvenirlik çalışması olarak açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri yapılmıştır. Aracın genel olarak güvenirliğini belirleyebilmek için, madde-toplam puan güvenirliği, Cronbach Alpha güvenirliği, test-tekrar test güvenirliği analizleri yapılmıştır. Araştırmaya katılan anne-babaların Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı'nın (ABÇİDA) alt boyut puanlarında, sosyo-ekonomik düzeye, çocuğun yaşına, çocuğun cinsiyetine, çocuğun doğum sırasına ve anne-babanın yaşına göre farklılık olup olmadığını değerlendirmek amacıyla tek yönlü ANOVA testi ve bağımsız örneklemler için t testi kullanılmıştır.Araştırma sonucunda, Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı'nın (ABÇİDA) güvenilir bir ölçme yaptığı ve tutarlı bir yapıya sahip olduğu bulunmuştur.48-72 aylar arasında çocuğa sahip anne-babaların çocukları ile iletişimlerini değerlendirmek amacıyla yapılan uygulama çalışmasında; sosyo-ekonomik düzeye göre; anne-babaların konuşma, dinleme, mesaj, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<.05).Çocuğun yaşına göre; 48-60 ay yaş grubundaki çocukların anne-babalarının sözsüz iletişim alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<.05). Çocuğun yaşına göre; annelerin konuşma, dinleme, mesaj, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05). Çocuğun yaşına göre; babaların konuşma, dinleme, mesaj ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05). Çocuğun yaşına göre; babaların sözsüz iletişim alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<.05).Çocuğun cinsiyetine göre; anne-babaların konuşma, dinleme, mesaj, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05). Çocuğun cinsiyetine göre; annelerin konuşma, dinleme, mesaj, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05). Çocuğun cinsiyetine göre; babaların konuşma, dinleme, mesaj, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05).Çocuğun doğum sırasına göre; anne-babaların konuşma, dinleme, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05). Çocuğun doğum sırasına göre; anne-babaların mesaj alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<.05). Çocuğun doğum sırasına göre; annelerin mesaj ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05). Çocuğun doğum sırasına göre; annelerin konuşma, dinleme ve sözsüz iletişim alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<.05). Çocuğun doğum sırasına göre; babaların konuşma, dinleme, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05). Çocuğun doğum sırasına göre; babaların mesaj alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<.05).Annenin yaşına göre; annelerin konuşma, dinleme, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05). Annelerin mesaj alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<.05).Babanın yaşına göre; babaların dinleme, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05). Babaların konuşma ve mesaj alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<.05).Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; özellikle düşük sosyo-ekonomik düzeydeki, çok sayıda çocuğa sahip ve genç anne-babalara yönelik, iletişim becerilerini destekleyici eğitim programlarının hazırlanması ve anne-babaların bu programlara katılımlarının sağlanması anne-baba-çocuk iletişiminin iyileştirilmesi bakımından yararlı görülmektedir.Anahtar Kelimeler: İletişim, anne-baba-çocuk iletişimi, okul öncesi dönem, erken çocukluk dönemi

The aims of this study are to develop Parent-Child Communication Assessment Tool (ABÇİDA) that seeks to evaluate the communication patterns between parents and their children of 48-72 months and to analyse the effects of some variables on the communication between parents and their children. The study includes two samples. The first sample was for the validity and reliability analyses of the Parent-Child Communication Assessment Tool (ABÇİDA), and it was identified through a purposeful sampling method. Specifically, it involved the parents of 206 children who are at ages of 48-72 months. The second sample was randomly selected and involved the parents of 801 children with the ages of 48-72 months. The data of the study in which is based on a methodological research method were collected through several data collection tools. General Information Form was used in order to obtain information about parents and their children sampled. Parents? socio-economic status was determined through the use of Socio-Economic Status Scale (Alpan, 2006). The communication between parents and their 48-72 months children was assessed through the use of Parent-Child Communication Assessment Tool (ABÇİDA). In order to determine test-retest reliability of the tool, it was administered to randomly selected fifty-two parents among 206 parents sampled a four weeks after the implementation.In the data analysis, frequency and percentage values are used to present the distribution of demographical information about parents and their children. In regard to the reliability of the tool, factor analyses were employed. In order to identify the overall reliability of the tool, item-total score reliability, Cronbach Alpha reliability and test-retest reliability were analysed. ANOVA and for independent samples t-test were employed in order to determine the effects of such variables as socio-economic status, age of the children, the birth order, gender of the children, and parents? age on the scores of subscales and on the overall scores in the Parent-Child Communication Assessment Tool (ABÇİDA).The findings reveal that the Parent-Child Communication Assessment Tool (ABÇİDA) is a reliable assessment tool and has a consistent pattern.In regard to the analysis of the communication between parents and their 48-72 months children, it is found that socio-economic status of the parents have effects on their scores of subscales concerning speaking, listening, messages, non-verbal communication and empathy, leading to statistically significant differences (p<.05).It is also found that the age of the children leads to statistically significant differences in the parents? scores on the non-verbal communication subscale (p<.05). However, the age of the children is found to have no effects on mothers? scores on the subscales of speaking, listening, messages, non-verbal communication and empathy, leading to statistically insignificant differences (p>.05). Furthermore, the age of the children is found to have no effects on fathers? scores on the subscales of speaking, listening, messages and empathy, leading to statistically insignificant differences (p>.05). On the other hand, there is a statistically significant difference in the fathers? scores on the subscale of non-verbal communication (p<.05).The gender of the children is found to have no effect on parents? scores on the subscales of speaking, listening, messages, non-verbal communication and empathy, leading to statistically insignificant differences (p>.05). The gender of the children is found to have no effect on mothers? scores on the subscales of speaking, listening, messages, non-verbal communication and empathy, leading to statistically insignificant differences (p>.05). The gender of the children is found to have no effect on fathers? scores on the subscales of speaking, listening, messages, non-verbal communication and empathy leading to statistically insignificant differences (p>.05).The birth order is found to have no effects on the parents? scores of the subscales of speaking, listening, non-verbal communication and empathy, leading to statistically insignificant differences (p>.05). There is a statistically significant differences in the parents? scores in the subscales of message (p<.05). The birth order is found to have no effect on mothers? scores on the subscales of messages and empathy, leading to statistically insignificant difference (p>.05). However, there is statistically significant difference in the mothers? scores in the subscales of speaking, listening and non-verbal communication (p<.05). The birth order is found to have no effect on fathers? scores on the subscales of speaking, listening, non-verbal communication and empathy, leading to statistically insignificant differences (p>.05). However, there is a statistically significant difference in the fathers? scores in the message subscale (p<.05).The age of the mothers is found to have no effect on their scores on the subscales of speaking, listening, non-verbal communication and empathy, leading to statistically insignificant differences (p>.05). There is a statistically significant difference in their scores of the subscales of message (p<.05).The age of the fathers is found to have no effect on their scores on the subscales of listening, non-verbal communication and empathy, leading to statistically insignificant differences (p>.05). However, there is a statistically significant difference in their scores of the subscale of speaking and message (p<.05).The findings presented above clearly indicate that training programs concerning communication competence should be designed towards young parents with lower socio-economic status and with more children and these parents should be encouraged to participate in these programs to improve the communication between parents and children.Key words: communication, communication between parents and children, preschool period, early childhood period