Anaokullarında erken okuryazarlık çevresinin değerlendirilmesi ve sınıf ortamının çocukların erken okuryazarlık davranışlarına etkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, anaokullarında sınıf ortamına okuryazarlık materyalleri eklenmesi ve öğretmen desteği ile yapılan deneysel işlemin, 5 yaş çocuklarının erken okuryazarlık davranışları üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırmanın uygulaması, 2011-2012 Eğitim-Öğretim yılının ikinci döneminde, Mart-Mayıs ayları arasında, Ankara?nın merkezinde bulunan iki resmi bağımsız anaokulunda gerçekleştirilmiştir. Çalışma, tek denekli deneysel desenle oluşturulmuş ve iki sınıftan üçer olmak üzere, toplam altı çocukla yürütülmüştür. Araştırmada ?Erken Dil ve Okuryazarlık Sınıf Gözlem Aracı?nın uyarlama çalışması yapılmıştır. Bu kapsamda dilsel eşitlik sağlanmış, uzman görüşleri alınmış ve 103 anasınıfında yapılan pilot çalışmadan elde edilen verilerle geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmıştır. Yapılan faktör analizi çalışmasında, sınıfları ayırt etmede yetersiz görülen bir madde gözlem aracından çıkarılarak ölçme aracı 18 maddelik bir forma dönüşmüştür. Ölçme aracının Cronbach Alfa güvenirlik değeri 0,97 olarak tespit edilmiştir. Bu değer, ölçme aracının oldukça yüksek bir iç tutarlılık anlamında güvenirliğe sahip olduğunu göstermektedir. Buna göre ölçme aracı geçerli ve güvenilir kabul edilmiştir. Erken Dil ve Okuryazarlık Sınıf Gözlem Aracı kullanılarak, sınıfların erken dil ve okuryazarlık çevresi değerlendirilmiştir. Buna göre, sınıfların erken dil ve okuryazarlık çevresi ?yetersiz? ve ?eksik? olarak tanımlanmıştır. Elde edilen sonuçlar, deneysel işlemin içeriğinin belirlenmesinde kullanılmıştır. Bu aşamadan sonra, iki sınıfta serbest zaman etkinlikleri süresince, deneklerin okuryazarlık davranışları gözlemlenmiş ve anlık zaman örneklemi kayıt tekniğiyle kaydedilerek başlama düzeyi verileri toplanmıştır. Ardından sınıflarda deneysel işlem uygulanmış; bu kapsamda sınıflara okuryazarlık materyalleri eklenerek bu süreci desteklemesi amacıyla öğretmenler yönlendirilmiştir. Deneysel işlem sonrası verilerini toplamak amacıyla, deneklerin okuryazarlık davranışları tekrar gözlenerek aynı yöntemle kaydedilmiştir. Araştırmanın verileri frekans, yüzde ve betimsel istatistiklerle analiz edilerek yorumlanmaktadır. Araştırma sonucunda, sınıf ortamının okuryazarlık materyalleri ve öğretmen desteğiyle zenginleştirilmesi, çocukların erken okuryazarlık davranışlarının sıklığını artırmıştır. Bu sonuç, çocukların okuryazarlık becerilerinin desteklenmesinde, anaokullarında hem fiziksel yönden, hem de süreç yönünden sınıf ortamının önemine dikkat çekmektedir. Araştırmada, bu bulgulara dayalı olarak uygulamacılara ve araştırmacılara yönelik öneriler sunulmuştur.

The aim of this study is to examine the influence of adding literacy materials to classroom environment in preschools and treatment given with the teacher's support on the 5-year-old children's early literacy behaviours. The research was applied in two formal independent kindergartens in the centrum of Ankara during the second semester of 2011-2012 education year, between March and May. The study was formed by a single-subject research design and it was carried out with three children, totaling a number of six. In the research, 'Early Language and Literacy Classroom Observation Tool' was adapted. In this context, language equivalence was provided, expert opinions were taken and reliability and validity analysis were made with the data derived from the pilot study done in 103 classrooms. In the factor analysis, an item which was evaluated as insufficient in distinguishing classrooms from each other was removed from the observation tool and the measurement tool became a form with 18 items. The Cronbach Alpha reliability value of the observation tool was calculated as 0,97. This value shows that the measurement tool has reliability within the meaning of high internal consistency. According to this, the measurement tool was accepted as both reliable and valid.The early language and literacy environment of the classrooms were assessed by using 'Early Language and Literacy Classroom Observation Tool'. According to this, classrooms' early language and literacy environment was defined as 'inadequate' and 'deficient'. The results derived were used in determining the content of the treatment. After this stage, literacy behaviours of the subjects in the two classrooms were observed during free-play time activities and they were recorded by momentary time sampling to collect data of the baseline level. Then treatment was given into the classrooms; by adding literacy materials into the classrooms and teachers were directed towards supporting this process. To collect post-treatment data, literacy behaviours of the subjects were observed once more and recorded with the same method. The data of the research are analyzed by frequency, percentage and descriptive statistics and interpreted. It is determined that the enrichment of classrooms environment with literacy materials and teacher's support increases the frequency of the children's early literacy behaviours. The results derived underline the importance of classroom environment in preschools both from the physical and process aspects. In the study, recommendations based on these findings were given to the appliers and researchers.