Ortaokul öğrencilerinin okul reddi ve okul terki risklerinin zorbalık- mağduriyet kategorilerine göre incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, ortaokul öğrencilerinin okul reddi ve okul terki risklerinin zorbalık- mağduriyet kategorilerine bağlı olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya Ankara ili Beypazarı ve Kızılcahamam ilçelerinde bulunan altı ortaokulun 6,7 ve 8. sınıflarına 2012-2013 eğitim ve öğretim yılında devam eden 148 kız ve 240 erkek olmak üzere toplam 388 öğrenci dahil edilmiştir. Araştırmada, Atik ve Güneri (2012) tarafından Türkçe'ye uyarlanan Okul Yaşantılarım Ölçeği, Seçer (2014) tarafından Türkçe'ye uyarlanan Okul Red Ölçeği ve Sütçü (2015) tarafından geliştirilen Okul Terk Riski Ölçeği kullanılmıştır. Veriler varyans ve regresyon analizi kullanılarak çözümlenmiştir. Analizler öncesi, verilerin varyans analizine uygunluğu (normallik, varyansların homojenliği, doğrusallık düzeyleri) araştırılmıştır. Regresyon analizleri için yukarıdaki sayıltılara ek olarak çoklu bağlantı ve doğrusallık incelemeleri yapılmıştır. Araştırmada hata payı .05 olarak alınmıştır. Araştırma sonuçlarına göre cinsiyet, sınıf düzeyi, akademik ortalama, okul devamsızlığı, aylık gelir ve anne-babanın eğitim düzeyleri gibi değişkenlerin okul reddi davranışı üzerindeki etkisi istatistiksel bakımdan önemsiz bulunurken; hem yaşça büyük olanların hem de akranların zorbalık davranışlarına maruz kalmanın okul reddini artırdığı bulunmuştur. Buna göre zorba davranmayanların, okul reddi puanları zorba davranan öğrencilerden daha düşüktür. Sınıf düzeyinin okul terk riski davranışı üzerindeki etkisi istatistiksel bakımdan önemsiz bulunurken; cinsiyetin erkek olması, okul devamsızlık gün sayısı ve zorbalık yapma davranışı ile terk riski arasında pozitif yönlü ilişkiler bulunmuştur. Bununla beraber, zorbalık davranışına maruz kalma antisosyal davranmaya bağlı terk riskini artırırken; akademik ortalamanın artması terk riskini, aylık gelirin artması başarısızlık ve antisosyal davranmaya bağlı terk riskini, annenin eğitim düzeyinin artması sessiz davranmaya bağlı terk riskini, babanın eğitim düzeyinin artması başarısızlık nedeniyle terk riskini azaltmaktadır. Buna göre, annesi ilkokul mezunu olan çocuklarda sessiz davranmaya bağlı terk riski, annesi lise mezunu olan çocuklardan daha fazla bulunurken; babaları ilkokul ve ortaokul mezunu olan çocuklar, babaları üniversite veya yüksekokul mezunu olan öğrencilere göre daha çok başarısızlık nedeniyle okulu terk etme riski taşımaktadırlar. Diğer gruplar arasındaki farklar ise istatistiksel bakımdan önemsiz bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Okul terki, okul reddi, zorbalık, zorba, mağdur

In this study, it is aimed to examine school refusal and drop out behaviors of students according to their bullying- victimization categories.148 girls and 240 boys,in total 388 students attending their education in 6,7 and 8th classes of six schools in Beypazarı and Kızılcahamam districts in Ankara in 2012 and 2013 academic year were included in the research. In the study,My School Experiences Scale translated into Turkish by Atik and Güneri(2012) , School Refusal Scale translated into Turkish by Seçer(2014) and School Refusal Risk Scale developed by Sütçü (2015)were used. Data were analyzed by using variance and regression analysis. Before analysis, relevance of the data to variance analysis(normality, homogeneity of variance, linearity levels) was investigated. For regression analysis, multi collinearity and linearity assumptions were checked in addition to the above assumptions. In the research, the margin of error was .05. According to research results,while the effects of variables such as gender,grade level,grade point average, number of days of absence, monthly income and education level of parents on school refusal behavior was found insignificant statistically , the relation of showing bullying behavior, exposing to bullying and peer victimization with school refusal was found significant statistically. According to this,school refusal scores of students who don't behave bully are lower than students who behave bully. While the effect of grade level on school drop out risk behavior was found insignificant statistically,positive relationships were found between drop out risks,gender's being male, the number of days of school absence and bullying behaviour. Accordingly,while exposing to bullying behaviour increases drop out risks that depend on behaving antisocial,the increase of grade point average decreases drop out risk, the increase of monthly income decreases drop out risk that depends on failure and behaving antisocial,the increase of education level of parents decreases drop out risk because of failure. According to this,while drop out risk that depends on silent act in children whose mothers are primary school graduate was found more than the children whose mothers are secondary school graduate,children whose fathers are primary or secondary school graduate carry more school drop out risks than the children whose fathers are university or high school graduate.The differences between other groups were found insignificant statistically.Keywords: School dropout, school refusal, bullying, bully, victim