Görme yetersizliğinden etkilenen çocuklar ile olağan gelişim gösteren çocukların zihin kuramı becerileri ve sosyal becerileri arasındaki ilişkinin karşılaştırılması

Abstract

Bu araştırmanın amacı okul öncesi dönemde bulunan olağan gelişim gösteren çocuklar ile görme yetersizliğinden etkilenen çocukların Zihin Kuramı becerileri ve sosyal beceri düzeylerini karşılaştırmaktır. Araştırmanın katılımcıları Ankara, İstanbul, Konya ve Kayseri illerinde bulunan görme engelliler ilkokullarına, ilköğretim okullarında bulunan ana sınıflarına, özel özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerine, özel okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden yaşları 4-6 yaş aralığında bulunan toplam 80 öğrencidir. Araştırmanın katılımcıları, olağan gelişim gösteren 30, az gören 25 ve total görme kaybından etkilenmiş 25 katılımcıdır. Araştırmada katılımcıların Zihin Kuramı becerilerinden Birinci-Derece Yanlış Kanı Atfı görevlerini yerine getirme düzeyleriyle sosyal beceri düzeyleri değerlendirilmiş ve aynı zamanda katılımcıların, sosyal beceri düzeyleri ve Birinci-Derece Yanlış Kanı Atfı becerileri arasındaki ilişki katılımcıların yaş ve görme düzeyleri dikkate alınarak incelenmiştir. Yanlış Kanı Atfı becerileri için hazırlanan 4 görev seti ile araştırmacı tarafından her bir katılımcının değerlendirilmesi yapılmıştır. Sosyal becerilerin değerlendirilmesi için ise Sosyal Becerileri Değerlendirme Ölçeği (SBDÖ)'nin katılımcıların öğretmenleri tarafından doldurulması şeklinde veriler elde edilmiştir. Araştırmanın sonucunda elde edilen veriler değerlendirildiğinde, tüm katılımcı grupların görme düzeyleri ile Zihin Kuramı becerileri ve sosyal beceri puanları istatistiksel bakımdan anlamlı çıkmıştır. Fakat grupların Zihin Kuramı ve sosyal beceri toplam puanları arasındaki ilişki değerlendirildiğinde sonuçların anlamlı olmadığı görülmüştür. Ayrıca gruplar arası karşılaştırma yapıldığında, az gören katılımcı grubunun SBDÖ alt ölçeklerinden aldıkları puanlar ve zihin kuramı beceri puanları anlamlı düzeyde farklılık göstermektedir. Araştırma bulguları tartışılmış ve ileride yapılacak araştırmalara yönelik önerilere yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler : Görme Yetersizliği Olan Çocuklar, Olağan Gelişim Gösteren Çocuklar,Zihin Kuramı, Yanlış Kanı Atfı Becerileri, Sosyal Beceriler

The purpose of this study was to compare the relationship between Theory of Mind and social skills of typically developing children and children with visual impairments. Participants were a total of 80 students between the ages of 4 and 6 attended to primary schools for students with visually impairments, preschools, special education and rehabilitation centers, and private pre-schools located in Ankara, İstanbul, Konya, and Kayseri. The participants of this study consisted of 30 typically developing children, 25 children with low vision and 25 children with severe visual impairments. In this study, the participants' false belief tasks and social skills were assessed and the relationship between social skills and false belief performances were analyzed based on the children's ages and visual impairments levels. Each participants' assessments were conducted using four tasks designed for the false belief tasks. In order to assess participants' social skills, data were collected via participants' teachers' ratings on the Social Skills Rating Scale. Study results showed that the differences of visual impairments levels, theory of mind skills and social skills of all participating groups were statistically significant. But, when the relationship between total scores of social skills and Theory of Mind were analyzed, results indicated that the differences were not significant. The findings of study were discussed and suggestions for future research were provided.Key Words : Children with Visual Impairments, Typically Developing Children,Theory of Mind, False Belief, Social Skills