Kolaylaştırıcı okul yapısı, akademik iyimserlik ve okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı ortaokul öğretmenlerinin kolaylaştırıcı okul yapısı, akademik iyimserlik ve okul etkililiği algılarını belirlemek ve bu değişkenler arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma ilişkisel tarama modelinin kullanıldığı nicel bir çalışmadır. Araştırma kapsamında evrenin tamamına ulaşıldığından örneklem alınmayarak, toplanan verilerin tamamı araştırmaya dâhil edilmiştir. Evrenin tamamının örneklem olarak kullanılmasındaki amaç, Giresun ilçelerindeki okulların ve bu okullarda görev yapan öğretmen sayılarının heterojen yapı göstermesidir. Giresun coğrafi koşullar itibariyle dağlık ve merkeze uzak bölgelerde yer alan ilçe ve okullara sahiptir. Hatta merkeze bağlı köy okullarının bile sayısı oldukça fazladır. Bu okullarda görev yapan öğretmen sayıları oldukça azdır. Bu heterojen yapının araştırmanın sonuçlarına olumsuz etki edeceği düşünüldüğünden ve evrenin tümüne de ulaşabilme imkânı olduğundan tüm evren araştırmaya dahil edilmiştir. Eksik, hatalı, kayıp ve uç değerlerin ayıklanmasından sonra araştırma 1100 öğretmen üzerinden gerçekleştirilmiştir. Araştırmada okul etkililiği ölçeği, akademik iyimserlik ölçeği ve okul yapısı ölçeği olmak üzere toplam 3 ölçek kullanılmıştır. Ölçeklerin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları için araştırmacı tarafından açımlayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizleri yapılmıştır. Verilerin çözümlenmesi için SPSS 21 ve LISREL 8.8 programları kullanılmıştır. Değişkenler arası ilişkilerin belirlenmesi için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı, yordayıcı değişkenlerin incelenmesinde Çoklu Doğrusal Regresyon analizi kullanılmıştır. Öğretmenlerin görüşlerinin cinsiyet, yaş, eğitim durumu, mesleki kıdem ve bulundukları okuldaki hizmet süresi gibi demografik değişkenlere göre farklılığın analizinde ise t-tesi, ANOVA ve Kruskall Wallis kullanılmıştır. Araştırma sonuçları öğretmenlerin okul yapısı, akademik iyimserlik ve okul etkililiği algılarının iyi düzeyde olduğunu göstermiştir. Öğretmenlerin algılarına göre okuldaki bürokratik yapı ise etkili (kolaylaştırıcı) şekilde işlemektedir. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin okul yapısı, akademik iyimserlik ve okul etkililiği düzeyleri arasında pozitif yönlü ve anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Buna ek olarak en yüksek ilişkinin okul yapısının alt boyutu olan kolaylaştırıcı okul yapısı ile okul etkililiği arasında olduğu, en düşük düzeyli ilişkinin ise okul yapısının alt boyutu olan engelleyici okul yapısı ile akademik iyimserliğin alt boyutu olan güven arasında olduğu görülmüştür. Araştırma sonuçları okul yapısı ve akademik iyimserliğin okul etkililiğinin anlamlı yordayıcıları olduğunu göstermiştir. Buna ek olarak okul yapısının alt boyutu olan kolaylaştırıcı okul yapısı ile akademik iyimserliğin alt boyutları olan öz yeterlik ve akademik vurgunun okul etkililiğinin anlamlı yordayıcıları olduğu ancak; okul yapısının alt boyutu olan engelleyici okul yapısı ile akademik iyimserliğin alt boyutu olan güvenin okul etkililiğinin anlamlı yordayıcıları olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca okul etkililiğinin alt boyutları olan esneklik, eğitim öğretim ve uyumun yordanmasına ilişkin sonuçlar incelendiğinde kolaylaştırıcı okul yapısı, öz yeterlik ve akademik vurgunun her üç boyutta da anlamlı yordayıcılar olduğu ancak; engelleyici okul yapısı ve güvenin her üç boyutta da anlamlı yordayıcılar olmadığı sonucuna varılmıştır. Araştırma sonuçları öğretmenlerin okul yapısı, engelleyici okul yapısı, akademik iyimserlik, öz yeterlik, güven, uyum ve esneklik algılarının cinsiyete göre değişmediğini göstermiştir. Kolaylaştırıcı okul yapısı ve eğitim öğretim algısı düzeylerinin ise cinsiyete göre erkek öğretmenler lehine; akademik vurgu algısı düzeylerinin ise kadın öğretmenler lehine anlamlı bir şekilde değiştiği tespit edilmiştir. Öğretmenlerin okul yapısı, kolaylaştırıcı okul yapısı, engelleyici okul yapısı, öz yeterlik, akademik vurgu, okul etkililiği, eğitim öğretim, uyum ve esneklik algılarının yaşlarına göre değişmediği sonucuna varılırken, akademik iyimserlik ve güven algılarının yaşlarına göre anlamlı farklılaştığı sonucuna varılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin okul yapısı, kolaylaştırıcı okul yapısı, engelleyici okul yapısı, akademik iyimserlik, öz yeterlik, güven, akademik vurgu, okul etkililiği, eğitim öğretim, uyum ve esneklik algılarının eğitim durumuna bağlı olarak farklılıklar göstermediği tespit edilmiştir. Mesleki kıdemlerine göre öğretmenlerin okul yapısı, kolaylaştırıcı okul yapısı, engelleyici okul yapısı, akademik vurgu, okul etkililiği, uyum ve esneklik algılarının farklılaşmadığı araştırma sonuçlarıyla ortaya koyulmuştur. Ancak öğretmenlerin akademik iyimserlik, güven, öz yeterlik ve eğitim öğretim algı düzeylerinin mesleki kıdemlerine göre farklılık gösterdiği sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin bulundukları okuldaki çalışma sürelerine göre okul yapısı, kolaylaştırıcı okul yapısı, engelleyici okul yapısı, öz yeterlik, akademik vurgu ve uyum algıları arasında farklılıklar tespit edilmezken; akademik iyimserlik, güven, okul etkililiği, eğitim öğretim ve esneklik algılarının okul hizmet sürelerine göre anlamlı farklılıklar gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma bulgularına göre; konu ile ilgili farklı araştırma yöntemleri kullanılarak farklı katılımcı grupları üzerinde yapılacak araştırmalardan daha kapsamlı veriler elde edilmesi, öğretmenlerin güven algılarına ilişkin çeşitli araştırmalar yapılması gibi öneriler sunulabilir.

The aim of this stduy is to explore lower secondary school teachers' enabling school structure, academic optimism and school effectiviness perceptions and to examine the relationship between these variables. The research is a quantitative study using correlational screening model. Because of the entire universe was reached within the scope of the research, all of the collected data were included in the survey without taking samples. The purpose of using the whole of the universe as a sample is that the heterogeneous structure of the schools in Giresun districts and the teachers working in these schools. Giresun has districts and schools located in mountainous and remote areas in geographical conditions. Even the number of village schools attached to the center is quite high. The number of teachers working in these schools is very small. Because of this heterogeneous structure was thought to have a negative impact on the results of the study and the whole universe could also be reached, the entire universe was included in the research. After the missing, faulty, missing and extreme values were extracted, the research was carried out over 1100 teachers. A total of 3 scales including school effectiveness scale, academic optimism scale and school structure scale were used in the research. Explanatory factor analysis and confirmatory factor analysis were performed by the researcher for the validity and reliability studies of the scales. Data were analyzed via SPSS 21 and LISREL 8.8 programs. The Pearson Product Moment Correlation was caluculated to determine the inter-variable relationships, and Multiple Linear Regression analysis was conducted to examine predictive variables. T-tesi, ANOVA and Kruskall Wallis were used in analyzing the differences of the teachers' opinions according to demographic variables such as gender, age, educational status, occupational seniority and years in current at school. The results of the research showed that teachers' school structure, academic optimism and perceptions of school effectiveness were at a good level. According to the teachers' perceptions, the bureaucratic structure in the school works in an effective (enabling) way. According to the results of the research, there were positive and significant relationships between the teachers' school structure, academic optimism and school effectiveness. In addition, it was found that the highest relationship was between the enabling school structure, which is the sub-dimension of the school structure, and the school effectiveness, and the lowest relationship was between the coercive school structure, which is the sub-dimension of the school structure, and the trust, which is the sub-dimension of academic optimism. Research findings show that school structure and academic optimism are significant predictors of school effectiveness. In addition, the enabling school structure which is the the subscale of the school structure, and the academic self-efficacy and academic emphasis which are the subscales of academic optimism, were found to be significant predictors of school effectiveness; but it has been found that the coercive school structure which is the sub-dimension of the school structure and trust, which is the sub-dimension of academic optimism, are not significant predictors of school effectiveness. Furthermore, research findings show that self-efficacy, academic emphasis, and the enabling school structure were significant predictors in the subscales of school effectiveness, flexibility, education, and adaptability; but coercive school structure and trust are not significant predictors in all three dimensions. Results also demonstrated that teachers' perceptions of school structure, coercive school structure, academic optimism, self-efficacy, trust, adaptability and flexibility did not differ according to gender variable. Enabling school structure and levels of education and instruction are in favor of male teachers according to gender; and the level of academic stress perception changed significantly in favor of female teachers. Academic optimism and trust perceptions differ significantly according to the age of the students, as the result that the teachers' school structure, enabling school structure, coercive school structure, self-efficacy, academic emphasis, school effectiveness, education and training, adaptability and flexibility did not differ with age. According to the results of the research, it was determined that the teachers did not show any differences according to the school structure, enabling school structure, coercive school structure, academic optimism, self - efficacy, trust, academic emphasis, school effectiveness, education and training, adaptation and flexibility. According to their occupational seniority, the results of the research show that teachers' school structure, enabling school structure, coercive school structure, academic emphasis, school effectiveness, adaptability and flexibility are not different. However, it has been concluded that teachers' academic optimism, confidence, self-efficacy and perception level of education and training differ according to their professional seniority. When there are no differences between the school structure, enabling school structure, coercive school structure, self-efficacy, academic emphasis and adaptation perceptions according to the years in current of the teachers at the school, academic optimism, trust, school effectiveness, education, and flexibility were found to be significantly different from years in current at the school. According to the research findings; the following suggestions can be presented: more comprehensive data can be obtained from research on different groups of participants by using different research methods, and various researches about the teachers' perceptions of trust can be done.