Görme engelli öğrencilerin sanatı öğrenmesinde müzelerin katkısı

Abstract

Araştırmanın amacı, müzede gerçekleştirilen eğitim etkinliklerinin görme engelli öğrencilerin sanat bilgisine ve sanatsal uygulamalarına katkısını incelemek ve müze ziyareti ile müzede eğitim sürecine ilişkin görme engelli öğrencilerin ve görsel sanatlar öğretmeninin görüşlerini belirlemektir. Araştırma 2017-2018 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Mitat Enç Görme Engelliler Ortaokulu'nda 8. sınıfta öğrenim gören kör tanısı konmuş toplam 10 (N=10) öğrenci ve bu öğrencilerin görsel sanatlar öğretmeni (N=1) ile yürütülmüştür. Araştırmada karma yöntem olan, nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı yakınsayan paralel desen kullanılmıştır. Nicel verileri toplamak için zayıf deneysel desenlerden tek grup ön test-son test deseni kullanılmış; nitel verileri elde etmek için ise durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırma verileri başarı testi, rölyef çalışması, yapılandırılmış görüşme formu ve maket, kabartma tablo, müzeyi ve eseri anlatan betimsel anlatımlar, Braille alfabesiyle hazırlanmış müze rehberi, müze tanıtım sunusu (sosyal anlatı) ile elde edilmiştir. Nicel verilerin analizinde dereceli puanlama anahtarı, ki-kare testi, Wilcoxon testi ve cronbach alfa kullanılmıştır. Nitel verilerin analizinde içerik analizi kullanılmış, veriler kod, kategori ve temalara ayrılarak yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda, müzede eğitim etkinlikleri uygulanan görme engelli öğrencilerin ön test ve son test başarı testi puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Müzede eğitim etkinlikleri öncesi ve sonrası görme engelli öğrencilerin yapmış oldukları sanatsal ürünün sanatçısının kim olduğuna ilişkin yapılan değerlendirmeler arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Müzede eğitim etkinlikleri öncesi ve sonrası görme engelli öğrencilerin yapmış oldukları sanatsal ürünün tekniğin kullanım ölçütü bakımından puanlamaları arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Ancak, müzede eğitim etkinlikleri öncesi ve sonrası görme engelli öğrencilerin yapmış oldukları sanatsal ürünün sanatçı eserine bağlı kalma durumu, kompozisyon ve yorum ölçütleri bakımından puanlamaları arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Tüm değerlendirme ölçütleri bakımından görme engelli öğrencilerin ortaya koydukları sanatsal ürünün puan ortalamaları, etkinlik öncesine göre etkinlik sonrası daha yüksek bulunmuştur. Nitel verilerin analizinde, öğrencilerle yapılan görüşmeler sonucunda, öğrencilerin hepsinin daha önce bir müze deneyiminin olduğu, müzede gerçekleştirilen eğitim etkinliklerinin, öğrenmeyi kolaylaştırdığı, etkinliklerle müze ziyaretinin zevkli olduğu, iki boyutlu yüzeyi algılamayı sağladığı, sanatsal uygulamalarını geliştirdiği ve görme engelli bireylere yönelik müzelerde dokunmaya dayalı etkinliklerin, personel ve refakatçi desteğinin olması gerektiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Görme engelli öğrencilerin görsel sanatlar öğretmeni ile yapılan görüşmede, kendisinin genelde müze ziyaretine isteksiz olduğu, görme engelli bireylere yönelik mevcut müze hizmetlerini yetersiz bulduğunu, öğrenciler tarafından müzelerin anlaşılamadığını, müzelere öğrencilerini götürürken her hangi bir ön hazırlık yapmadığını, ancak araştırma kapsamında gerçekleştirilen uygulamanın öğrencilerin bilgi ve sanatsal ürünlerini ve iletişimlerini geliştirdiğini, öğrencilerin de bu uygulamayı sevdiklerini ve ilgi gösterdiklerini, benzer müze uygulamalarını yapmaya karşı cesaretlendiğini, genel olarak müzede eğitim etkinlikleri uygulamasını çok beğendiğini, son olarak da görme engelli bireylere yönelik müzelere, duyulara yönelik etkinlikler düzenlemeleri ve ön hazırlık yapmalarını önerdiği görülmüştür. Müzede gerçekleştirilen eğitim etkinliklerinin, görme engelli öğrencilerin sanat bilgilerine ve sanatsal ürünlerine katkı sağladığı, ayrıca öğrencilerin müze ziyaretini ve uygulamalarını sevdikleri ve gelişmelerine yardımcı olduğu, öğretmenin tüm uygulamaları beğenerek öğrenciler için yararlı bulduğu anlaşılmaktadır. Araştırmanın sonuçlarına dayandırılarak, müzelerde gerçekleştirilen duyulara yönelik eğitim etkinliklerinin görme engelli öğrencilerin öğrenmesine ve sanatsal uygulamalarına katkı sağlaması açısından müzelerin eğitim birimlerinin dokunma, tat alma, işitme ve koku alma duyularına yönelik eğitim etkinlikleri düzenlemesi önerilmiştir. Müzelerde görme engelli bireylerin refakatçileriyle ve bu alanda eğitimli rehberlerle müze ziyaretlerini gerçekleştirmeleri; müzelerin, koleksiyonlarındaki bazı eserlere görme engelli ziyaretçilerin dokunmasına izin vermesi, dokunmanın mümkün olmadığı durumlarda da koleksiyonun önemli parçalarının üç boyutlu modellerinin, maketlerinin, kabartma kopyalarının, dioramalarının ve eserlerin gerçek nesnelerle canlandırılmasının yapılması, Braille ve büyük puntolu müze rehberlerinin hazırlanması ve öğretmenlerin müze ziyaretlerine ön hazırlık yaparak gitmelerine ilişkin önerilerde bulunulmuştur.

The aim of this research is to observe the contribution of the educational activities that are carried out in museum, to the artistic knowledge and practice of visually impaired students and to determine the views of visually impaired students and their visual arts teachers about museum visits and the education process in museums. The research has been conducted during the spring semester of 2017-2018 academic year in Mitat Enç Secondary School for the Visually Impaired, with 10 (N=10) 8th grade students who were diagnosed as blind and their visual arts teacher (N=1). During the research, convergent parallel design, a mixed method that employs quantitative and qualitative research techniques simultaneously, has been employed. To collect the quantitative data, single group pretest-posttest design, which is one of the weak experimental designs, have been used; to collect the qualitative data, case study design has been used. The research data have been obtained through achievement test, relief practice, structured interview form, model, relief painting, descriptive expressions concerning the museum and the artwork, museum guide prepared with Braille alphabet and museum introduction presentation (social narrative). For the analysis of quantitative data, grading key, chi square test, Wilcoxon test and cronbach alfa have been used. For the analysis of qualitative data, content analysis has been used, the data have been interpreted by being separated into codes, categories and themes. As a result of the research, significant differences have been found between the pretest and posttest achievement test results of the visually impaired students who participated in the museum education activities. No significant difference could be discovered between the reviews of the visually impaired students on the artist of the artwork made before and after the educational activities. No significant difference could be discovered between the grading of the artistic products created by the visually impaired students in respect to the criterion of using the technique before and after the museum activities. However, significant differences have been found between the grading of artistic products created by the visually impaired students before and after the museum activities, from the aspect of adhesion to the artwork of the artist, composition and interpretation. From the aspect of all the criterion, the average grade of the artistic product created by the visually impaired students, have been higher after the activity, compared to before the activity. As a result of the interviews made with the students, during the analysis of the qualitative data, it has been determined that all the students had a museum experience before, the educational activities that are conducted in the museum makes it easier to learn, museum visits with activities are fun, it enables the students to perceive two dimensional surface, develop their artistic practice and it requires touching activities in museums and the support of the staff and companions for the visually impaired students. In the interview made with the visual arts teacher of the visually impaired students, it has been observed that the teacher is not willing to visit museums in general and thinks that there is a lack of availability of the museum services for visually impaired individuals, thus the students are not able to understand the museums, s/he does not make preparations, however, the practice that has been carried out in the scope of this research has developed the knowledge, the artistic products and communication of the students and the students also liked the practice and are interested, s/he is more encouraged to carry out similar museum activities, s/he appreciates the educational activities in museum, and finally recommends that the museums should make preparations and organize sensory activities for visually impaired persons. It has been observed that the educational activities carried out in the museum has contributed to the artistic knowledge and artistic products of visually impaired students, moreover, the students like the museum visit and the activities and it helped their development, their teacher also liked the activities and found them beneficial for the students. As a result of this research to contribute to the learning and artistic practice of visually impaired students, the following suggestions have been made; the education departments of museums should organize sensory educational activities that include touching, tasting, hearing and smelling; the visually impaired individuals should visit the museums with their companions and specifically educated guides; museums should let the visually disabled persons to touch some of the artworks, and when it is not possible to touch, they should produce the 3D models, mockups, relief copies, dioramas and visualization of the artworks through real objects, prepare Braille and large font sized museum guides and the teachers should go to the museums by making preparations.