Okul öncesi dönem çocukların duygusal zeka düzeyleri ile annelerinin duygu sosyalleştirme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Araştırma okul öncesi eğitimi alan dört ve beş yaş gurubu çocukların duygusal zekâ düzeyleri ile annelerinin duygu sosyalleştirme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Çalışmanın verileri; `Kişisel Bilgi Formu`, `Sullivan Çocuklar için Duygusal Zekâ Ölçeği` ve `Çocukların Olumsuz Duygularıyla Baş Etme Ölçeği` ile toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2017-2018 eğitim öğretim yılında Ankara ili Etimesgut İlçe Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı ana okullara devam eden dört ve beş yaş grubundaki 229 çocuk ve anneleri oluşturmuştur. Araştırmanın sonucuna göre; çalışma grubundaki çocukların duygusal zekâ düzeylerinin ortalamanın üstünde bir yığılma gösterdiği, cinsiyet, yaş, anne baba öğrenim durumu, aylık hane geliri ve anne ile birlikte geçirilen zaman (oyun, kitap okuma vs.) süresi değişkenlerine göre farklılık göstermektedir. Çocukların kardeş sayısı, doğum sırası, anne baba yaşları ve anne çalışma durumu değişkenleri ile duygusal zekâ düzeyleri arasında anlamlı bir farklılığın bulunmadığı belirlenmiştir. Duygusal zekânın ilk boyutu olan duyguları tanıma ve ifade etme becerisinin, birçok değişkene (cinsiyet, kardeş sayısı, anne baba öğrenim durumu, anne ile birlikte geçirilen zaman süresi, aylık hane geliri) göre anlamlı farklılık gösterdiği görülmektedir. Çalışmaya katılan annelerin çocuğunun olumsuz duyguları ile baş etme düzeyleri incelendiğinde; genel olarak bütün olumlu alt faktörlerde ortalamanın üzerinde bir yığılma görülmüştür. Annelerin duygu sosyalleştirme sürecinde en az cezalandırıcı tepki en fazla ise duygu odaklı tepki gösterdikleri belirlenmiştir. Annelerin çocuğunun olumsuz duyguları ile baş etme düzeyleri; çocuğun cinsiyeti, kardeş sayısı, doğum sırası, baba yaşı, anne öğrenim durumu, anne çalışma durumu, aylık hane geliri ve anne çocuk birlikte geçirilen zaman süresi değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermektedir. Annelerin gösterdikleri duygu sosyalleştirme davranışlarının; çocuk yaşı, anne yaşı ve baba öğrenim durumu değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Çocukların duygusal zekâ düzeyleri ile annelerin çocuğun olumsuz duyguları ile baş etme düzeyleri arasındaki ilişki incelendiğinde; destekleyici duygu sosyalleştirme tepkileri (duygu odaklı ve problem odaklı tepki) ile duygusal zekânın boyutlarından duyguları tanıma ve anlama boyutu arasında pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir. Ayrıca destekleyici olmayan duygu sosyalleştirme tepkileri (cezalandırıcı tepki, küçümseme tepkileri ve ebeveynde sıkıntı tepki) ile duygusal zekânın boyutlarından duyguları tanıma, anlama ve yönetme boyutlarında negatif yönde anlamlı ilişki görülmüş olup bu tepkiler ile çocukların toplam duygusal zekâ puan ortalamaları arasında negatif yönde düşük düzeyde anlamlı bir ilişkinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

The study was conducted to investigate the relationship between emotional intelligence levels and maternal emotional socialization behaviors of children aged 4 and 5 who attend preschool. The research is designed in relational screening model. Maternal emotion socialization behaviors and emotional intelligence levels of children were measured using `Personal Information Form`, `The Coping with Children's Negative Emotions Scale (CCNES)` and `The Sullivan Emotional Intelligence Scale for Children`, respectively. The study group were consisted of 229 children and their mothers, attending preschools affiliated to Etimesgut District National Education Directorate in Ankara in the 2017-2018 academic year. According to the result of the research; children's emotional intelligence levels vary by children's gender and age, parents' educational status, monthly household income and the time mothers and children spent together. In addition, children's emotional intelligence levels did not vary by the number of children's siblings, children's birth order, parental age, and mothers' working status. When the mothers' levels of coping with negative emotions of the children were examined; in general, all positive sub-factors were higher than the average. Mothers received the highest score in emotion-focused response and the lowest score in punishing response. Mothers' emotion socialization behaviors varied by child's gender, the number of siblings of the child, the birth order of the child, the age of the father, the level of education of the mothers, the working status of the mothers, the monthly household income and the time mothers and children spent together. In addition, mothers' emotion socialization behaviors varied by children's age, maternal age and father's educational status. When the relationship between the children's emotional intelligence levels and mothers' emotion socialization behaviors is examined, it was found that there was a positive correlation between supportive emotion socialization responses (emotion-focused response and problem-focused response) and the dimensions of recognizing emotions and understanding emotions. Finally, there was a negative significant correlation between non-supportive socialization reactions (punitive reaction, minimization reaction and distress reactions in parents) and the dimensions of recognizing emotions, understanding emotions, managing emotions, and total emotional intelligence scores of children.