Ortaokullarda öğretmenlerin örgütsel muhalefet yaşama düzeyi, nedenleri ve sonuçları

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Ankara ili merkez ilçelerinde görevli ortaokul öğretmenlerinin örgütsel muhalefet yaşama düzeyleri, nedenleri ve sonuçlarını saptamaktır. Bu araştırmada Özdemir (2010) tarafından geliştirilen `Örgütsel Muhalefet Ölçeği` kullanıldı. Araştırmanın hedef evrenini 17092 öğretmen oluşturdu. Araştırmaya 2018-2019 eğitim öğretim yılında Ankara Büyükşehir Belediyesi merkez ilçelerinde ortaokullarda görev yapan 391 öğretmen gönüllü olarak katıldı. Elde edilen veriler SPSS programında çözümlendi. Öğretmenlerin ölçekte yer alan maddelere verdikleri yanıtların aritmetik ortalama ve standart sapmaları hesaplandı. Kategori sayısı 2 olan bağımsız değişkenler için, parametrik testlerden Bağımsız Örneklem t-testi ve nonparametrik karşılığı olan Mann Whitney-U testi kullanıldı. Bağımsız değişkendeki kategori sayısı 2'den fazla olan değişkenler için parametrik Tek Yönlü ANOVA ve nonparametrik karşılığı olan Kruskall-Wallis H testi kullanıldı. Kategori sayısı 2'den fazla olan değişkenlerde istatistiksel olarak anlamlı farklılık elde edilmişse, çoklu karşılaştırma amacıyla ANOVA için LSD testi kullanılmışken, Kruskall-Wallis H testi için Dunn'ın nonparametrik çoklu karşılaştırma testi kullanıldı.Araştırmada öğretmenlerin açık muhalefet yaşama düzeylerinin yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin yöneticilerine karşı muhalefet etmelerine en çok neden olan durumların, yöneticilerin görevleri adaletsiz dağıtması ve öğretmenler arasında ayırım yapması olduğu ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin; çoğunlukla yönetici ile doğrudan muhalefet ettiği; erkek öğretmenlerin kadın öğretmenlere göre yöneticiye itirazlarını daha çok doğrudan bildirdikleri; öğretmenlerin aynı okulda çalışma süresi arttıkça yöneticiye karşı açık muhalefet davranışı gösterme olasılığının yükseldiği; öğretmenlerin, yöneticilerin görevleri adaletsiz dağıtmasından şikâyetçi oldukları görülmüştür. Öğretmenlerin yönetici ile olan fikir ayrılığına düşüp muhalefet davranışı sergilemesi sonucunda, kendilerinin yönetici tarafından baskı altına alındıkları, okul ortamında görmezlikten gelindikleri, yönetici tarafından açıkları arandıkları saptanmıştır. Yöneticinin ise öğretmen ile yaşadığı muhalefet sonrasında okul içerisinde kendisine destek aradığı ve değerinin öğretmenler tarafından anlaşılmamasından şikayetçi olduğu görülmüştür. Öğretmen ve yönetici arasında yaşanan muhalefet sonucunda okul açısından olumlu sonuçlar gözlemlenmiştir. Okulda, öz denetimin gelişerek demokratik süreçlerin yer aldığı görülmüştür.Anahtar Kelimeler: örgüt, örgütsel muhalefet, açık muhalefet, örtük muhalefet, haber uçurma

In this study, it is aimed to reveal the opinions of secondary school teachers working in central districts of Ankara on the levels, causes and results of organizational dissent. Organizational Dissent Scale, which was developed by Doç.Dr. Murat ÖZDEMİR was used in this study. The target population of the study was 17092 teachers. In the 2018-2019 academic year, 391 teachers working in secondary schools in the central districts of Ankara Metropolitan Municipality voluntarily participated in the study. The data obtained were analyzed in SPSS program and the arithmetic mean and standard deviations of the teachers' responses to the items in the scale were calculated. For the independent variables which have 2 categories, independent sample T-test was used for parametric results and Mann Whitney-U test was used for nonparametric results. For the independent variables which have more than 2 categories, One Way ANOVA was used for parametric results and Kruskal-Wallis was used for nonparametric results.If there was a statistically significant difference in variables with more than 2 categories, LSD test was used for ANOVA for multiple comparisons, and Dunn's nonparametric multiple comparison test was used for Kruskall-Wallis H test.In the study, it was concluded that teachers' level of open dissent was high. It was found that the most common reason for teachers to oppose their administrators was the unfair distribution of duties and discrimination among teachers. It was seen that teachers mostly show opposition directly to the administrator. It was reported that male teachers reported their objections to the administrator more directly than female teachers; the higher the time teachers work in the same school, the more likely they are to show open opposition to the manager; the teachers complained about the unfair distribution of tasks by the administrators. As a result of the teachers' disagreement with the administrator and acting in opposition, it was found that they were suppressed by the administrator, ignored in the school environment, and sought deficits by the administrator. It was seen that the manager sought support within the school after the opposition with the teacher and complained that the value was not understood by the teachers. As a result of the opposition between the teacher and the administrator, positive results were observed for the school. It was seen that self-regulation developed and democratic processes took place in the school.Keywords: organization, organizational dissent, articulated dissent, lateral dissent, whistleblowing