Aile şirketlerinde kurumsallaşmanın önemi ve firma performansına etkisi: İşgören algısı ile ilgili bir alan araştırması

Abstract

Aile şirketlerinin ekonomideki yeri, değeri, katkıları ve miktarı göz önünde bulundurulduğunda ülke ekonomilerinde önemli bir yere sahip oldukları görülür. Özellikle ülkemiz ve dünya işletmelerinin büyük çoğunluğunu bu şirketler oluşturmaktadır. Fakat bu şirketlerin yaşam eğrisi incelendiğinde ömürlerinin pek de uzun olmadığı görülmekte ve önemli bir bölümünün daha ilk kuşak ve ikinci kuşakların yönetimlerinde yok oldukları görülmektedir. Yapılan araştırmalarda bunun en önemli sebebinin iyi bir örgüt yapısının ve sistemli bir yönetim anlayışının dolayısıyla da kurumsallaşmanın olmayışı görülmüştür. Birinci bölümde aile işletmesi kavramı, aile işletmelerinin kuruluş sebepleri, özellikleri, ülkemiz ve dünya ekonomilerindeki yeri, kuruluş ve gelişim evreleri, aile işletmelerinin üstünlük ve zayıflıkları, aile işletmelerinde kurumsallaşma konusu, yönetim ilkeleri, kurumsallaşma düzeyi, kurumsalşamanın yararları ve sakıncaları gibi kavramları üzerinde durulmuş. İkinci bölümde ise konu ile ilgili anket sorularının hazırlanması arastırmanın önemi, amacı, çalışmayla ilgili derlenen verilerin değerlendirilmesi, analizi ve konu ile ilgili sonuç ve öneriler kısmı üzerinde durulmuştur.Yapılan çalışma kapsamında Bursa ilinde faaliyet gösteren aile işletmelerinin kurumsallaşma biçimlerini ne kadar önemsedikleri ve kurumsallaşmanın işletme performansı üzerinde nasıl bir artış sağladığı araştırılmıştır. Gerçekleştirilen çalışma kapsamında teorik kısımda öncelikle kurumsallaşma konusu sonrasında aile şirketleriiikonusu ve sonrasında aile şirketlerinin temel sorunları ile ilgili literatür tarandıktan sonra çalışmayla ilgili mataryerler elde edilmeye çalışılmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında veri toplama aracı olarak aile işletmelerinin kurucu girişimcilerine ve çalışanlarına yönelik soru formları (anket) kullanılmıştır.Tüm bu gerçeklerden yola çıkarak aile şirketleri için hayati öneme sahip olan kurumsallaşma konusuyla ilgili olarak 112 farklı aile şirketinde anket değerlendirme çalışması gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilmiş olan çalışma Bursa ilinde faaliyet gösteren aile işletmeleri olarak sınırlandırılmıştır. Gerçekleştirilen çalışma toplamda 130 aile işletmesine uygulanmak istenmiş ancak 112 tanesinden olumlu dönüş alınabilmiştir. 524 katılımcıdan cevap gelmiş olmasına rağmen cevapların 495 tanesi uygun olduğundan SPSS paket programı yardımı ile analiz edilmiştir. Katılımcılara uygulanan anket formu toplamda 23 adet ana sorudan oluşmaktadır. Bu 23 sorunun ilk 5 sorusu katılımcıların ve çalışmış oldukları şirketin yapısını yansıtan demografik sorulardır. Geri kalan 18 soru ise kendi içerisinde birçok soruyu barındıran ve aile şirketlerinin kurumsallaşma sürecinde takip ettikleri süreci belirlemeye yönelik, kurumsallaşmanın önemini belirten ve aynı zamanda kurumsallaşan aile işletmelerinin performanslarına olan etkilerini işgören çerçevesinde ölçmeye yarayacak sorulara yer verilmiştir.Sonuç olarak yapılan anket çalışmamızda ve daha önce konu ile alakalı yapılan çalışmalarda da açıkça belli olmakla birlikte aile şirketlerinin globalleşen dünya eknomisinde oluşan rekabet piyasalarında ayakta kalabilmeleri, yeni pazar paylarına ulaşabilmeleri, şirketlerin uzun ömürlü olabilmelerinin en başında kurumsallaşma kavramı gelmektedir.Anket çalışmamız kapsamında katılımcılardan alınan cevaplar doğrultusunda;Aile şirketlerinde kurumsallaşmanın kaçınılmaz bir süreç olduğu,büyüme trendine giren işletmelerde bu süreci sağlıklı yürütebilmeleri adına kurumsallaşmanın mutlak süretle uygulanması gerektiği.Kurumsallaşma ile birlikte oluşan kurum kültürüne bağlı olarak işletme içerisinde birtakım kuralların içselleştirilmesi suretiyle şirket içinde oluşabilecek muhtemel sorunların üstesinden gelinebileceği sonucuna ulaşılmış.Ayrıca şirketin yönetimin kademelerinde alanında uzman kişilerin istihdam edilmesi gerektiği.Böylece şirket içerisinde oluşabilecek nepotizmin önüne geçilebileceği ve bu sayede çalışanların kendilerini daha güvendehissetmekte olduğu ve buna parelel olarakta çalışanların performanlarında ve dolaysıyla şirketin performansında pozitif yönlü artışlar meydana geleceği sonucuna ulaşılmıştır.

Considering the place, value, contribution and amount of family companies in the economy, it is seen that they have an important place in the national economies. These companies are the majority of our country and the world. However, when the life curve of these companies is examined, it is seen that their life span is not very long and that a significant part of them has disappeared in the first generation and second generations. The most important reason for this research in the structure of a good organizational structure and a systematic management understanding of the lack of institutionalization was seen. In the first part, the concept of family business, the reasons of the family businesses, their characteristics, the place and place in our country and world economies, the stages of establishment and development, the advantages and weaknesses of the family businesses, the subject of institutionalization in family businesses, the principles of institutionalization, the level of institutionalization, the advantages and drawbacks of institutionalization are emphasized. In the second part, the importance of the research, the aim, the evaluation of the collected data about the study, the analysis and the conclusions and recommendations about the subject were discussed.Within the scope of the study, it has been investigated how much family enterprises operating in the province of Bursa care about the forms of institutionalization and how institutionalization provides an increase in the performance of the enterprise. Within the scope of the study, in the theoretical part,vfirstly after the subject of institutionalization and after the literature about the main problems of the family companies, the materials related to the study were tried to be obtained. Questionnaires (surveys) for the founding entrepreneurs and employees of family businesses were used as data collection tools for collecting research data.Based on all these facts, a questionnaire evaluation was carried out in 112 different family companies regarding institutionalization which is vital for family companies. The work carried out has been limited as family businesses operating in the province of Bursa. The work carried out was intended to be applied to 130 family businesses in total, but a positive return could be obtained from 112 of them. Although the answers were received from 524 participants, 495 of the answers were analyzed and analyzed with the help of SPSS package program. The questionnaire form applied to the participants consisted of 23 main questions. The first 5 questions of these 23 questions are demographic questions reflecting the structure of the participants and the company they worked with. The remaining 18 questions included questions to measure the effects of family businesses on the performance of institutionalized family enterprises, which were designed to identify the process they followed in the process of institutionalization of the family companies.As a result, in our survey study and the studies conducted previously related to the subject, it is evident that the family companies are able to survive in the competitive markets of the globalized world ecnomes, to reach new market shares, and the institutionalization concept of the companies being the longest lasting. In the direction of institutionalization is an inevitable process in family companies, in order to carry out this process in the enterprises that enter the growth trend, the institutionalization should be implemented with absolute durability. the level of management of the company It is concluded that the nepotism that may occur in the company can be prevented and that the employees feel safer and that there will be a positive increase in the performance of the employees and therefore the performance of the company.