Mircea Eliade` de kutsalın diyalektiği

Abstract

Kutsal, insan hayatında her zaman merkezi rol oynamış bir yapıdır. Kutsalın kuşatıcı yapısı ile insanların hayatları şekillenmiş, bu yapı, insan hayatında değişim ve dönüşümlere yol açmıştır. Öte yandan insan da bu yapının pasif bir alıcısı olmayıp, onun deneyimlenme şekillerini çeşitlendirmiştir. İnsanın hayatında önemli bir yeri olan kutsalın, insan deneyimlerinden bağımsız bir yapısının olup olmadığı, varsa bu yapının özelliklerinin neler olduğu önemli bir soru olarak karşımıza çıkmıştır. Diğer yandan, farklı zaman ve mekânda yaşamış insanların farklı kutsal deneyimlerinin ortak bir noktasının olup olmadığı da bu deneyimin özgün yanını ortaya koymak açısından önemlidir. Kutsalın yapısı, insanların bu yapıyla ilişkisi sorularını ele alan, bu konularda fikirlerini sunan düşünürler bulunur. Bu düşünürlerin önde gelenlerinden biri Mircea Eliade'dir. Mircea Eliade, kutsalın yapısını ele aldığı gibi, bu yapının tarihsel süreçte farklılaşan ifadelerini, deneyimlenme şekillerini de ele almıştır. Eliade, kutsalın, kutsal-olmayanı aracı kılarak kendini sunduğunu, bundan dolayı da diyalektik bir yapıya sahip olduğunu belirtmiştir. Diyalektik bir yapıya sahip olan kutsalın, dünyayı kutsal, kutsal-olmayan olarak ikili bir yapıya böldüğünü, böylece diyalektik yapıya göre şekillenen bir düzen oluşturduğunu ifade etmiştir. Eliade, insanların kutsalın diyalektik yapısı karşısında nasıl konumlandıklarını tespit etmeye çalışmıştır. Ona göre, diyalektik bir yapıya sahip olan kutsal, insanın tarihindeki bir aşama değil, insanın bilincinin yapısında bir unsurdur. Bundan dolayı, Eliade'ye göre, insanın kutsaldan arınmaya çalışması, insanın kendi varoluşunun bütünlüğünü bozmasıdır. Eliade, dindar insanın ise mükemmel insan olduğunu ifade etmiştir. Ona göre, dindar insan kendi yapısında bulunan kutsal ile bilinç düzeyinde bağ kuran, varoluşunu bütünlüğüyle ortaya koyan insandır. Çalışmalarında kutsalın önemine, kutsalın insan varoluşuna etkisine geniş yer ayıran Eliade'nin, bu iddialarını doğru anlamak için kutsal ve din kavramlarını nasıl bir anlamla donattığını anlamak önemlidir. Bu çalışmada ise, Eliade'nin kutsalın diyalektiği olarak belirttiği yapıya ve insanın bu diyalektik yapıyla olan bağına yönelik iddialarını ele alıp değerlendirmek amaçlanmıştır.

The sacred is a structure that has played a central role in her time in human life. Their lives were shaped with the encompassing structure of the sacred, and this structure led to changes and transformations in human life. On the other hand, human being has not been a passive recipient of this structure and has diversified the way of its being experienced. Whether the sacred, which has an important place in human life, has an independent structurefrom human experience and if so, what are the features of this structure have been confronted by us as an important questions. On the other hand, whether there is a common point in the different sacred experiences of people who lived in different times and places is also important to reveal the unique side of this experience. There are thinkers who discuss the structure of the sacred, people's relationship with this structure, and present their ideas on these issues. One of the foremost of these thinkers is Mircea Eliade. Mircea Eliade not only deals with the structure of the sacred but also the different expressions that have changed throughout history and the way of this structure's being experienced. Eliade has stated that the sacred presents itself by rendering the non-sacred as a mediator and therefore has a dialectical structure. He has stated that the sacred, which has a dialectical structure, divides the world into a dual structure as sacred and non-sacred, thus forming an order shaped according to the dialectical structure. Eliade tried to determine how people are positioned against the dialectical structure of the sacred. According to him, the holy, which has a dialectical structure, is not a stage in human history but an element in the structure of human consciousness. Therefore, according to Eliade, man's attempt to be free from the holy is the disruption of the integrity of man's own existence. Eliade stated that religious people are perfect people. According to him, a religious person is a person who establishes a connection with the sacred in his own structure at the level of consciousness and reveals his existence in its entirety. It is important to understand what meaning Eliade, who discuss the importance of the sacred and its effects on human existence, equipped the concepts of sacred and religion in order to understand these claims correctly. In this study, it is aimed to discuss and evaluate the allegations of Eliade as the dialectic of sacred and the relation of human to this dialectic structure.