1980 sonrası Türk resminde yeni ekspresyonizmin etkileri

Abstract

1980 sonrası Türk Resminde Yeni Ekspresyonizmin etkileri` adlı üç ana bölümden oluşan bu çalışmamızda Türkiye'de Resim Sanatında Yeni Dışavurumculuğun oluşumu, gelişim süreci ve etkileri genişce incelenmiştir. Öncelikle Yeni Dışavurumculuğun köklerini bulduğumuz dışavurumculuk olgusu her yönüyle inceledikten sonra, Yeni Dışavurumculuğun oluşumuna etki sağlayan diğer unsurlar tarihi, kültürel, sosyal ve psikolojik açıdan anlatılmış, bu akımı oluşturan sanatçıların eserleri analiz edilmiş, daha sonra da etkileri ortaya konulmuştur. En sonunda da bir dönem bu akımın etkisinde kalarak yaptığım resimlerimle bağlantılar kurulmuştur. Yeni Dışavurumculuğun köklerini bulduğumuz Dışavurumculuğun her dönemde etkilerini gördüğümüzü söyleyebiliriz. İlkel çağlarda vahşi doğaya verilen mücadelenin ve kendini ifade etme biçiminin tekrarlanışının yanı sıra insanlığın kaybettiği ruhu geri kazanma savaşının göstergesi olan mağara resimlerinde güçlü dışavuruma tanık olabiliriz. Ekspresyonizmin oluşumundaki etki noktalarına bakıldığında, bir üslubun ve ya tavrın oluşumu, gelişimi bir önceki döneme göre anlam kazanmakta buna göre varlığını oluşturmaktadır. Bahsetmeye çalıştığımız bu durum yüzyıllar boyu insan ve toplum doğası gereği kendiliğinden birtakım sosyolojik-kültürel durumlarında etkisiyle ihtiyaçtan oluşagelmiştir. Bu doğal zincir 19.yy dan itibarende aynı doğallıkla, kendiliğindenlikle dışavurumculuk akım olarak varlık bulmuştur. 1980'li yıllarda Yeni Dışavurumculuğun dünya resim sanatında aktif rol alması sebebiyle Dışavurumculuğun aynı yüzyıl içerisinde üçüncü kez gündeme oturmuş olduğunu söyleyebiliriz. Yeni-Dışavurumculuk, 1970'lerin sonunda ortaya çıkan `Postmodernizm` in birçok kolundan biriydi. `Ölü` sanat denen resmi benimsemekte olan yeni-dışavurumcular, bu hareketin saf soyutlamayı tercih etmelerinin yanı sıra, soğuk ve akli bir yaklaşıma sahip olmalarını hiçe sayıyorlar ve gözden düşürülmüş olan her şeyi (figürasyon, objektiflik, duyguların belli edilmesi, otobiyografi, hafıza psikoloji, sembolizm, cinsellik, edebiyat ve anlatı) öne çıkarıyorlardı.1980'lerin başlarında bu terim, Almanya'da George Baselitz(1938- ),Jörg Immendorf (1945 - 2007), Anselm Kiefer (1945 - ), A. R. Penck (1939 - ) Sigmar Polke (1941 - ) ve Gerhard Richter (1932 - ) benzeri sanatçıların yeni resimlerini tanımlamak için kullanılıyor, ayrıca Marküd Lüpertz (1941 - )gibi `çirkin gerçekçiler` denen sanatçılara, Rainer Fetting (1949-) gibi Neue Widden (Yeni Vahşiler) grubu sanatçılarına uygun görünüyordu. Yeni Dışavurumculuğun yurt dışındaki gibi Türkiye'de de gelenek ve tarihe yeni bir bakış geliştirme, onları yeniden ele alma gayreti içinde pekte olunmadığı görülmüştür. Bu konuda yakın döneme ilişkin toplumsal olayları irdeleme ve yeniden tartışılması konusunda duyarlı olan sanatçı olarak Bedri Baykam olduğu görülür. Baykam'ın 1980'lerde Kalifornia'da oluşu Yeni Dışavurumculuğu bizzat yaşayan ve yansıtan bir karakter olma özelliği adına ve en önemlisi Türk resim sanatında ilk kez bir akım doğduğu coğrafyanın dışında eş zamanlı olarak gerçek kimliğiyle varlık bulmuştur.Bu da kuşkusuz akımın en önemli temsilcisi olan Bedri Baykam'la gerçekleşmiştir. Baykam'ın özellikle 1980 sonrası yapıtlarında Yeni Dışavurumculuk ve kapsamında başka akımlar içeren çalışmalar sergilemiş, Türk resim sanatı tarihi sürecinde uyarlama mantığının dışına çıkmaya çalışmış büyük ölçüde de başarılı olduğu görülmüş bir sanatçı… Uzun yıllar dışarıda yaşamış olmasına rağmen bireyi olduğu toplumun kendine özgü kaygılarını, toplumsal çelişkileri hassasiyetle kendi kimliğinde içselleştirerek tuvaline yansıtmaya çalışmış olduğu görülür. Yeni dışavurumculuğu temsil eden Bedri Baykam ve yanısıra Mehmet Güleryüz sanatsal üretim sürecinde figüratif resim bağlamında kırılma noktası yarattıkları söylenebilir. Her iki sanatçı figür temelli çalışmalarıyla Türkiye'deki sosyo-kültürel ve politik dönüşümün insanlar üzerindeki etkilerini eleştirel ve ironik bir dille dışavuruyor. 1980'li yıllardan itibaren tekrar Türkiye sanat sahnesinin güncel dönüşümünde etkin rol üstlenen Güleryüz ve Baykam'ın sanatı, bir sanatçının kendine ait üslubunu nasıl varedebildiğine dair sıradışı bir gelişim gösterdiğini açıkca gözler önüne serdiği sonucuna ulaşabiliriz. ANAHTAR KELİMELER: Dışavurumculuk, Yeni Dışavurumculuk, Figüratif Resim, Üslub, Postmodernizm

The Study ''Effects of Neo Expressionism in Turkish Art after 1980'' consists of three main sections, broadly analysing the formation, development and effects of Neo Expressionism in Turkish Art. After reviewing the, historical, cultural and psychological aspects of Neo Expressionism it is exemplified and analysed by the works of artists that have greatly influenced this movement. Lastly, I have defined the relation of my artworks that was clearly influenced by the movement throughout a period of time. We can find the roots and effects of Neo Expressionism in each historic period. Such as the indication of humanity and its struggle in the wild with repeating forms and self expression in cave paintings. Looking further at the impact points of the movement there is a creation of style, attitude and its evolution that gains its meaning when compared to its past. For hundreds of years this case has evolved by itself with the effects of socio-cultural needs. This spontaneous, yet natural chain has retained presence and a name as the expressionism movement. Due to take an active role of Neo Expressionism in the art world in the 1980's, we can say that the movement was sitting on the agenda for a third time during the same century. Neo-Expressionism emerged in the late 1970s and was one of the many fields of `Postmodernism`. Neo Expressionists, who adopt the idea of `Dead` art, prefer to use pure abstraction and approach the canvas with a mental attitude that brings forward: (figuration, objectivity, specific to the emotions, autobiography, memory, psychology, symbolism, sex, literature and narrative). The term was used in the 1980s by German, Georg Baselitz (1938 -), Jörg Immendorf (1945 - 2007), Anselm Kiefer (1945 -), AR Penck (1939 -) Sigmar Polke (1941 -) and Gerhard Richter (1932 - ) similar artists used to define the new image were also Marküd Lüpertz (1941 -) known as the `ugly realists` were followed by Rainer Fetting (1949), Neue Widden (New Savages) group artists. Neo Expressionism in Turkey has not successfully followed or put efforts in the tradition and history of a new perspective and development for the movement as was abroad. In this regard, Bedri Baykam can be seen as one of the concerned artists that is sensitive to public scrutiny and discussion. Baykam had attained a chance to find the true identity of Neo-Expressionisms by living simultaneously in California in the 1980's, therefore was destined to give the name and character while reflecting the trend in Turkish art. This is currently and undoubtedly one of the most important representations that Bedri Baykam has realized. Particularly, Baykams post-1980 Neo- Expressionism works have demonstrated studies with other movements, as a Turkish artist his attempt, effort and process of leaving the accustomed logic of Turkish art history waslargely successful. Although he lived outside of Turkish society for many years,it did not stop him from reflecting individual and unique concerns, social dilemma, identity conflicts on the canvas. The Turkish representatives of Neo-Expressionism like Bedri Baykam and the occasional Mehmet Güleryüz, represented neo expressionism in the context of an artistic production process that is said to have created figurative paintings up to a breaking point. Both artists work with figures based on the critical and ironical impact on people's socio-cultural and political transformation in Turkey. Since the 1980s, Turkey again assumed an active role in the transformation of the current art scene with Güleryüz and Baykam's art by showing a unique artist's style and its extraordinary development. KEYWORDS: Expressionism, Neo Expressionism, Figürative Painting, Style, Postmodernism