Giysi tasarımı açısından döngüsel ekonomi ve paylaşım odaklı tüketim modelleri

Abstract

21. yüzyılda küreselleşme sürecinin getirdiği yenilikler ile en fazla ekonomik faaliyeti barındıran ve gelir yaratan endüstriler arasında yer alan giyim sektörünün sebep olduğu çevresel hasar ve toplumsal olumsuzluklar da küresel boyutlara erişmiştir. Günümüzde giyim ürünlerinin sınırlı doğal kaynaklar kullanılarak üretildikleri, gittikçe kısalan kullanım ömürlerinin ardından atığa dönüştükleri mevcut çizgisel modelin sürdürülebilir nitelikte olmaması; sektörün ekonomik varlığının korunduğu, sebep olduğu toplumsal olumsuzlukların ve çevresel hasarın önüne geçildiği yeni bir modelin gerekliliğine işaret etmektedir.Giyim sektöründe yaşanan değişimler doğrultusunda, sürdürülebilirlik alanında da yeni eğilimler belirmektedir. Sürdürülebilirlik alanında yapılan çalışmalar, yakın döneme kadar imalat faaliyetlerinde sorunlu alanların iyileştirilmesine odaklanmış; üretimde verimliliğin arttırılması ve kayıpların azaltılması, imalat süreçlerinin temiz hale getirilmesi, sürdürülebilir malzemelerin geliştirilmesi gibi konularda gelişme kaydedilmesini sağlamıştır. Geçtiğimiz yıllarda ise, ürünlerin kullanım ömrünün uzatılması, içeriklerinin kullanım ömrü sonunda hammadde veya parça bazında üretim mekanizmalarına tekrar katılmasını mümkün kılan mekanizmaların oluşturulması yönünde çalışmalar ön plana çıkmıştır. Mevcut çizgisel modelden farklı olarak ürünlerin atığa dönüşmesinin önüne geçen bu yaklaşım, önerdiği Döngüsel Ekonomi Modeli ile endüstrilerin büyümesini ve gelişmesini kaynak tüketimi ve atık oluşumundan bağımsız hale getirmektedir.Çalışmada, giyim ürünlerinin ortaklaşa tüketimini mümkün kılan Paylaşım Odaklı Tüketim uygulamaları, döngüsel ekonomi çerçevesinde incelenen kavram ve modeller ışığında değerlendirilmektedir. Mevcut üretim ve tüketim mekanizmalarının günümüzde yarattığı olumsuzluklar ve yakın gelecekte karşılaşacağı fiziksel kısıtlamalar karşısında döngüsel nitelikte ürün ve iş modelleri ile yeniden yapılanmasının olumlu sonuçlar yaratma potansiyeli bulunduğu savunulmaktadır. Giysi tasarımcılarının döngüsel ekonomi modelinin işleyişinde belirleyici role sahip olduğunun; tasarımcının faaliyet alanının giyim ürünlerinin ilk tasarım aşamasının yanı sıra ürün ömrünün ilerleyen aşamalarını da kapsadığının altı çizilmektedir.

As one of the top industries that encompass the greatest scope of economic activities and create the highest revenues in direct correlation with globalization in the 21st century, the environmental and social impact of the clothing industry has also reached a global scale. The current linear system in which limited resources are used up for producing garments that end up in landfills after a brief use phase is categorically unsustainable, and signals the urgent need for a new model which eliminates the negative social and environmental impact of the industry while maintaining its economic potency.Meanwhile, in parallel with these new dynamics shaping the current state of the clothing industry, novel approaches have also been emerging in the field of sustainability. A shift in the focus of discussion and practice has been observed, issues such as prolonging products' lifecycles and making them useful at the end of their lives through incorporating their material contents in new production cycles gaining considerable significance. As a major depart from the current linear model, this new approach prevents products and their inherent resources from becoming waste, suggesting a system-wide transition to a Circular Economy Model which dissociates the development and growth of industries from resource depletion and waste creation.In the thesis, an evaluation of the Collaborative Consumption of garments and accessories is made in light of the concepts and models explored within the scope of circular economy. It is also emphasized that garment designers play a decisive role for the successful operation of the circular economy model, and that the designer's area of involvement extents beyond the initial design phase and encompasses all of the subsequent stages in the product lifecycle.