Süleymaniye kütüphanesinde bulunan Nuri Arlasez 317 numaralı Delailü`l-Hayrat ve Pertevniyal 43 En`am-ı Şerif eserlerinin karşılaştırılması.

Abstract

Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunan Nuri Arlasez 317 koleksiyon numaralı `Delâ'ilü'l-Hayrât` ve Pertevniyal koleksiyon 43 numaralı `En-âm-ı Şerîf` eserlerinin kompozisyon, renk, motif ve üslup açısından incelenerek karşılaştırması yapılmıştır. Sözcük anlamı Arapça Zeheb (altın) yani `altınlama` anlamına gelen tezhip altın, kök ve toprak boyalarının su ile inceltilerek uygulanan bir süsleme sanatıdır. Bu sanat dini, ilmi ve edebi el yazması kitaplarda, levhalarda ve tuğra bezemelerinde ince bir teknik ile uygulanan bir sanattır. Günümüze gelene kadar farklı teknik ve üslup değişimine uğramış kompozisyon, desen, motif, renk kullanılan teknik ve malzeme açısından her dönem değişiklik göstermiştir. Devletin siyasi gücü, sosyal ve ekonomik durum tezhip sanatının şekillenmesinde önemli rol oynamıştır. Saraya gelen yabancı sanatkârlar, batıya açılma zorunluluğu, devlet büyüklerinin kültür ve sanat anlayışının değişimi ve beğenisi tezhip sanatının gelişiminde etkili olmuştur. XIX. yüzyıla gelindiğinde Türk tezhip sanatçıları batıdan aldıkları etkileri klasik üslupla harmanlayarak `Türk Rokokosu` üslubunu oluşturdular ve bu üslupta eserler verdiler. Bu üslubun en önde gelen ismi Hazergradlı Zade Ahmed Ataullah Efendi'dir. Rokoko üslubu tezyinatının en önemli motifi gül olmuş ve çok kullanılmıştır. Bunun yanı sıra perdeler, sütunlar, çiçek buketleri, iri ve geniş akantus yaprakları, güllü girlandlar, kurdele, zikzaklar, ışınlar, C-S kıvrımlar ve bereket boynuzlarıdır… Sayfa zeminleri altının yanı sıra koyu bordo, füme siyah, lacivert renk ile doldurulmuştur. Kitap sanatlarında batı etkili süsleme tarzı devam ederken klasik bezeme üslubunda da eserler verilmiştir. XIX. yüzyıl sonlarına kadar süren Türk rokokosu akımının önde gelen temsilcileri; Hezargradlı Zade Ahmed Ataullah Efendi, Hüseyin Hüsnü Efendi ve Osman Yümni Efendi'dir. Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi'nde bulunan iki ayrı eserin verildiği döneme ait tezhip özellikleri kompozisyon, sayfa tasarım düzenleri, motif ve renk açısından incelenerek çizimleri yapılıp analiz edilmiştir. Bu iki eserin incelenmesi sonucunda desen, motif, renk ve formlar yorumlanarak iki adet özgün eser hazırlanıp çalışılmış ve bu eserler tanıtılmıştır. Anahtar Kelimeler: Tezhip, Sanat, Üslup, Rokoko ve Yazma Eser.

Nuri Arasez 317 Dela'ulü'l-Hayrat and Pertevniyal 43' en-am-I şerif works are studied and interpreted in the art of illumination.The word, meaning Arabic Zeheb ( gold), meaning gold, gold, Root and soil paint powder with water is a decorative art applied by thinning. This art, religious, scientific and literary manuscripts, books, plates and Tugra decorated with a fine technique applied art. The technique used for composition, cutting, motif and color has changed every period in terms of material.The political power of the state, the social and economic situation played an important role in shaping the illumination art. Foreign artists coming to the palace, the necessity and curiosity of opening to the West; the change and appreciation of the understanding of culture and art of the state elders has been effective in the development of illumination art.XIX. by the time the century came, Turkish illumination artists blended their influences from the West with classical style and formed the style of Turkish rococo and gave works in this style. The most prominent name of this style is Zade Ahmed Atahullah of Hazergrad. The most important motif of the Rokoko style was a Rose and very used. In addition to this, curtains, columns, flower bouquets, large and wide acanthus leaves, Rose girls, ribbons, zigzags, Rays, C-S curves and abundance horns are. The page floors are filled with gold as well as dark burgundy, smoked black, navy blue. While the Western decorative style continues in the book arts, works were given in classical decoration style. XIX. the leading representatives of the Turkish Rococo movement, which lasted until the end of the century, were Zade Ahmed Atalullah Efendi of Hezargad, Hüseyin Hüsnü Efendi and Osman Yumni Efendi of Hezargad.Two different works in the Süleymaniye writing works library belonging to the period, illumination features, composition, page design layouts, motifs and color in terms of examination, drawings were made and analyzed. As a result of the examination of these two works patterns, motifs, colors and forms has been studied and prepared and two original works by interpreting these works was introduced. Keywords: İllumination, Art, Style, Rokoko and Writing Work.