Siyasal ahlak ve ideoloji: Ali şeriati üzerine bir inceleme

Abstract

Siyaset, ahlâk ve ideoloji birbirinden ayrılmaz üç kavramdır. İlk insandan bugüne kadar, bu üç kavramın oluşturduğu üçgen sürekli tartışılmıştır. Özellikle modern dönemle birlikte Doğu toplumlarının Batı tipi ideolojileri alması, Doğu toplumları için bu üç kavramın iç açılarını değiştirmiştir. Bu bağlamda, ideoloji, siyasal ahlâkı belirleyici unsur haline gelmiştir. Kendisi de bir Doğu toplumunda yetişmiş olan Ali Şeriati, bu durumu çok keskin bir dille eleştirmektedir. Şeriati, ideolojiye dair yaptığı eleştirileri `Eşekleştirme` kavramına dayandırmaktadır. Bu açıdan Şeriati, modern ideolojilerin Doğu toplumlarını özünden uzaklaştırdığını; diğer bir ifadeyle bilinçten uzaklaştırdığını dile getirmiştir. Siyaset, ahlâk ve ideoloji denklemine karşı Şeriati; siyaset, ahlâk ve tevhid denklemini önermektedir.Buradan hareketle, çalışmanın birinci bölümünde; Şeriati'nin hayatı, genel felsefesi ve eserleri incelenmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise, Şeriati'nin siyasetin kurucu öğeleri olarak birey, toplum ve devlet görüşleri ele alınmıştır. Çalışmanın üçüncü ve son bölümünde ise Şeriati'nin ideolojiye karşı eleştirileri, eşekleştirme metaforu ekseninde mercek altına alınmıştır. Çalışmada, yorumcu bilgi kuramı merkezinde fenomenolojik çözümleme tekniği kullanılmıştır.Anahtar Kelimeler: Siyaset, Ahlâk, İdeoloji, Eşekleştirme Kavramı, Ali Şeriati.

Politics, morality and ideology are three inseparable concepts. The triangle including these three concepts has been constantly discussed since the first man. Especially adaptation of Western-type ideologies by Eastern societies in the modern era changed the inner angles of these three concepts for Eastern societies. In this context, ideology has become the determining factor of political morality. Ali Shariati, who was also raised in an Eastern society, severely criticizes this situation. The criticism of Shariati on ideology is based on the concept of `donkey`. In this respect, Shariati stated that modern ideologies keep Eastern societies away from their essence, in other words, they keep them away from consciousness. Shariati proposes the equation of politics, morality and unity, versus politics, morality and ideology equation.The life, general philosophy and studies of Shariati were examined in the first part of the study. The opinions of Shariati on individuals, society and the state as the founding elements of politics were discussed in the second part of the study. The criticisms of Shariati against ideology were scrutinized in the axis of `eşekleştirme` metaphor in the third and last part of the study. In the study, the phenomenological analysis technique was used in the center of interpretative information theory.Key Words: Politics, Morality, Ideology, Donkey Concept, Ali Shariati.