2011 Van depremlerinin ardından kırsal alanlarda yeniden yapılanma süreci

Abstract

Depremler etkisi bakımından toplumdan topluma farklılık gösterir. Ama depremlerden en çok etkilenenler depreme hazırlıksız olanlar ve kaynaklara erişmede zorluk çekenlerdir. Bir toplumun deprem riskine karşı hazırlıklı olabilmesi, o toplumun direnç düzeyini göstermektedir. Türkiye'de depreme hazırlık ve kaynaklara erişim sorunlarını aşamadığından, farklı zamanlarda meydana gelen depremlerin yol açtığı hasarı gidermek ve normale dönüş hep uzun zaman almaktadır. Şüphesiz bu zorluğun yaşandığı alanlardan biri de köylerdir. Buna rağmen depremin sosyal boyutları üzerine var olan literatürde köyler yeterince ilgi görememektedir. Deprem sonrasındaki dört aşamadan (deprem anı ve hemen sonrası, iyileşme, yeniden yapılanma ve hazırlık) biri olan ve literatürde en az çalışılan yeniden yapılanma dönemi; depremden sonraki ikinci yıl ve sonrasını kapsamaktadır. 2011 yılında Van'da meydana gelen depremlerde resmi rakamlara göre 40 köy haritadan silinmiş ve birçok köy derinden etkilenmiştir. Buna rağmen Van'ın kırsal alanlarında yeniden yapılanma dönemine ilişkin çalışma bulunmamaktadır. Bu bakımdan bu tez Van'daki yeniden yapılanma dönemine ilişkin ender sosyolojik çalışmalardan ve bu döneme yönelik kırsal alanlara yönelik ilk sosyolojik çalışma olarak literatüre katkıda bulunmaktadır. Bu araştırma Erciş'e bağlı üç köyde gerçekleştirilmiştir. Bu köylerde; konutlara, altyapıya, insanların memnuniyet derecesine, hâlen etkisi devam eden sorunlara, eskiyle yeninin karşılaştırmasına, durumu kabullenme süreçlerine, deprem bilgilerine, kırılganlıklarına, direnç düzeylerine ve deprem hazırlıklarına odaklanarak yeniden yapılanma sürecini irdeledim. Araştırmada köy düzeyinde veri üretilerek köyler birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Analiz nitel olarak gerçekleştirilmiştir. Bulgular, yeniden yapılanma sürecinin başarısını en çok, köylerin Erciş merkeze ve hükümete yakınlıkları ile kapitalizme ve Erciş merkeze eklemlenme düzeylerinden etkilendiğini göstermektedir.

Earthquakes vary from society to society in terms of their impact but they always strike those who are unprepared and have difficulty in accessing resources. The preparedness of a society against earthquake risks indicates the level of resilience of that society. Rehabilitation and reconstruction take long time in Turkey due to low level of resilience. Rural areas are particularly vulnerable in resisting earthquake effects although they do not receive adequate attention in the literature on the social dimensions of earthquakes.Reconstruction is the least studied stage in the literature, which starts from the second year and lasts until disaster effects are eliminated from the society. According to official figures, during two earthquakes in Van in 2011, 40 villages wiped out completely and many villages affected severely. However, rural areas in Van were not studied in general and the reconstruction stage in these areas were not studied in particular. In this respect, this thesis contributes to the literature as the first sociological study on rural areas for the reconstruction stage and as one of the few sociological studies on this stage in Van.This research explores the level of success in reconstruction stage in three villages of Erciş, a district of Van which hit severely during the earthquakes. It argues that the peripheral position of rural areas and their levels of preparedness affect success in reconstructing settlements. In this is qualitative research first three case studies were carried out and then the villages were compared on the quality of services they received and on what the villagers achieved by themselves. Qualitative data were collected by face to face in-depth interviews, non-participant observations and secondary data. The findings suggest that the success of the reconstruction process was influenced most by the proximity of villages to the center of Erciş, political preferences, and integration into capitalist market conditions.