Mahalle algısındaki dönüşüm: Konya örneğinde `Bizim mahalle` den güvenlikli siteye

Abstract

Birlikte yaşamanın bir zorunluluğu ve sonucu olarak ortaya çıkan ve ilk çağlardan beri var olan çeşitli yaşam birimleri mevcuttur. İlk çağlardan günümüze kadar gerçekleşen gelişmeler ve düzenlemeler aracılığıyla bu mekânlara çeşitli adlandırmalar yapılmıştır. Literatürde yer alan en küçük birim olarak mahalleler; şehrin bir bölümünde yer alan, insanların bir arada yaşadıkları, tüzel kişiliği olmayan ancak merkezi ve yerel yönetime uzantıları olan ve yöneticileri demokratik yollarla iş başına gelen birimlerdir. Bu çalışmanın birinci bölümünde; mahalle olgusunun ortaya çıktığı ilk zamanlardan günümüze kadar tarihi kavramsal gelişimi ele alınmakta, anayasal dayanakları ve yönetim yapısı açıklandıktan sonra mahalle yönetiminin görev ve sorumluluklarıyla sonlandırılmaktadır. İkinci bölümde; kentleşme sürecinde mahallenin dönüşümü incelenmekte ve mahalle sosyolojik boyutuyla ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde mahallenin dönüşümü bağlamında Konya'da çeşitli güvenlikli sitelerde mahalle algısını ölçmeye yönelik yapılan bir alan araştırması ve sonuçlarına yer verilmiştir. Türkiye'de 1980'den sonra geleneksel mahalle yapılanması büyük bir evrim geçirmiş, duvarlarla çevrili, yüksek katlı, güvenlikli siteler yeni yerleşim alanları olarak ortaya çıkmıştır. Bu tespit üzerinden hareketle araştırmada `mahalle` olgusunun ve çağrıştırdıklarının dünden bugüne uğradığı değişiklikler ele alınmış geleneksel mahalle, modern mahalle ve dönüşüm; kazanılan ve kaybedilenler etrafında günümüz mahalle biriminin ne durumda olduğu incelenmeye çalışılmıştır. `Oluşturulma amacı kaybolmaya yüz tutmuş mahalle kültürünü yaşatmak, geleneksel mahalleyi andıran yaşam alanları ile konforu bir arada insanlara sunmak olan güvenlikli siteler amacını gerçekleştirebilmekte midir? Yoksa büsbütün farklı bir yaşam alanına mı dönüşmektedir?` sorusundan yola çıkılarak küreselleşme sürecinde mahallenin dönüşümü ve güvenlikli sitelerdeki mahalle algısını ortaya koymak çalışmanın amaçları arasındadır.Geçmişten günümüze intikal etmiş bir birim olan mahallenin ve mahalle algısının değişmesiyle kaybedilen değerlerin tekrar sorgulanması ve komşuluk bilincinin yeniden uyandırılması açısından önem taşıyan çalışma günümüz mahalle olgusuna bir takım eleştiriler ve mahalle yönetimine bir dizi öneriler sunmayı amaçlamaktadır.

There are several life units that have been a necessity and consequence of living together and have existed since early times. Various names have been made to these places through the developments and arrangements that have taken place since the early ages. Neighborhoods as the smallest unit in the literature; These are the units located in a part of the city, where people live together, who do not have legal personality, but have connection with the central and local government, and their managers take office by democratic ways. In the first part of this study; The historical and conceptual development of the concept of neighborhood has been handled from the first times until today, and it is terminated with the duties and responsibilities of the district administration after that its constitutional basis and management structure has been explained. In the second part; The transformation of the neighborhood in the urbanization process is examined and the neighborhood is handled with its sociological dimension. In the third section, a field study is carried out to measure the perception of the neighborhood in various secure sites in Konya in the context of the transformation of the neighborhood and its results are indicated. After 1980, Turkey has undergone a major evolution in the traditional neighborhood structure, surrounded by walls, high-rise, gated communities have emerged as new residential areas. Based on this determination, the traditional neighborhood, modern neighborhood and transformation in the research have been dealt with the changes of the `neighborhood` phenomenon and its associations. It has been tried to analyze the situation of today neighborhood unit in terms of the won and lost. The purpose of creating secure sites is to provide a neighborhood culture that has disappeared, and to offer comfort and living spaces that resemble traditional neighborhoods. `Can secure sites achieve its purpose? Or is it turning into a completely different living space? ` Based on the question, the transformation of the neighborhood in the globalization process and revealing the perception of the neighborhood in secure sites are among the aims of the study. The study, which is important in order to re-examine the neighborhood lost as a unit that has been transferred from the past and the perception of the neighborhood and to re-raise the awareness of neighborhood, aims to present some criticism to the neighborhood phenomenon and a series of suggestions to the neighborhood administration.