C-Mn-Cr otomotiv saclarına preste sıcak sac şekillendirme-sertleştirme işlemlerinin uygulanabilirliğinin incelenmesi

Abstract

Gelişen teknoloji ile birlikte yeni nesil çelikler geliştirilmiş, mukavemet ve hafiflik gibi önemli kazanımlar sağlanmıştır. Bu kazanımların en büyük etkilerinin gözlemlendiği sektörlerden biriside otomotiv endüstrisidir. Otomotiv endüstrisindeki yakıt tasarrufu üzerine yapılan çalışmalar için geliştirilen yeni nesil çelikler, araçlarda kullanılan parçalarda herhangi bir mukavemet kaybı olmaksızın parça kalınlıklarının azaltılması ile ağırlık azaltılmasını sağlamaktadır. Bu yüksek mukavemetli çeliklerin başında çift fazlı (DP) ve üç fazlı çelikler (TRIP) gelmektedir. Ayrıca bu çelikler emniyetin çok önemli olduğu otomobil sektöründe, kazalar neticesinde araç gövdesinde oluşabilecek hasarları en iyi şekilde karşılayabilme özelliğine sahiptir.Sıcak sac şekillendirme-sertleştirme işlemi (hot stamping) karmaşık geometrili, yüksek dayanım gerektiren otomobil parçalarının üretildiği bir teknolojidir. Yüksek dayanımlı çelik saclarda, sıcak sac şekillendirme-sertleştirme işlemi sonrasında elde edilen martenzitik mikroyapı sonucundaki yüksek dayanım, yeterli şekillendirilebilirlik ve düşük geri yaylanma ile karmaşık parçaların geometrik hassasiyetle imalatını mümkün kılmaktadır.Bu çalışmada ticari çift fazlı çelik sac kullanılmıştır. Malzemeler fırında 850-900 °C sıcaklıkta ısıtılmış ve daha sonra preste aynı anda şekillendirme-su verme işlemine tabi tutulan numunelerin mikroyapı ve mekanik özellikleri incelenmiştir. Bu kapsamda numunelerin mikroyapıları için optik ve taramalı elektron (SEM) mikroskobu kullanılmış ve mekanik özelliklerin belirlenmesi için de çekme deneyi ve sertlik ölçümleri yapılmıştır.

With the developing technology new generation steel types have been produced with important improvements like strenghth and light weight. One of the industrial branches in which we can observe the effectes of these improvements is the automotive. New generation steel types which are developed for the researches of the decreasing the fuel consumption, maintains loss in weigh of the vehicles without a loss in the strength of the parts. Most important two of these high strenth steels is the dual-phase steel and TRIP steels. Also; these steels have the ability to overcome the damages caused by any accident on the mainframe of the vehicle, in the automotive industry in which the security has major importance.Hot stamping is a technology to produce automotive components with complex geomtry and and high strength requirements. In high strength sheet steels production period, high strength obtained by the martensitic micro structure developed during hot forming and high speed cooling process makes the precise production of parts with complex geometry possible by high formability and low springback.In this study, sheet steel commercial dual-phase steel was used. Sheet steels, which was heated up to 850-900 °C and then formed and quenched simultaneously. Micro structure and mechanical properties was inspected. İn this manner, optical scaning electron microscopy (SEM) was used for micro structure analysis and tensile strength test and hardness tests were for the mechanical properties inspection carried out.