Avrupa Birliği`ne giriş sürecinde Türk özel sektöründe istihdam ve eğitim politikaları (Tofaş Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. örneği)

Abstract

Bu araştırma, Avrupa Birliği'ne giriş sürecinde, AB müktesebatı ve Türkiye'nin yükümlülükleri çerçevesinde Türkiye'de özel sektörün uyguladığı istihdam ve eğitim politikalarının Tofaş örneğinde belirlenmesi ve değerlendirilmesi amacıyla, tarama modelinde gerçekleştirilmiş bir örnek olay çalışmasıdır. Bu amaçla gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış iki ayrı görüşme formu, Tofaş Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. (Firma) yönetici ve işgörenlerine uygulanmıştır. Araştırma amacına uygun olarak ilk görüşmeler, Firma yöneticileri ile, Firmanın uyguladığı istihdam ve eğitim politikalarını belirlemeye yönelik yapılmıştır. Yüzyüze yapılan görüşmelerde yöneticilere, istihdam politikasına ilişkin `işe alma ve işten çıkarma, çalışma saatlerinin düzenlenmesi, esnek çalışma uygulamaları, işgörenlerin bilgilendirilmesi, ayrımcı uygulamalar, yabancı, engelli ve eski hükümlü istihdamı ile işçi sağlığı ve iş güvenliği`; eğitim politikasına ilişkin `hizmet içi eğitim ihtiyaçlarının tespiti` ve hizmet içi eğitim uygulamaları'' sorulmuştur. Diğer taraftan yöneticilerin, AB istihdam politikalarında öne çıkan `iş güvencesi` ve `esnek çalışma`ya ilişkin görüşleri alınmıştır. İkinci görüşmeler işgörenlele yapılmış ve Firma istihdam ve eğitim politikası uygulamalarına ilişkin görüşleri ile AB istihdam politikalarında öne çıkan `iş güvencesi` ve `esnek çalışma` ya ilişkin görüşleri sorulmuştur. Araştırma sonucunda, Firmanın uyguladığı istihdam ve eğitim politikaları AB müktesebatı çerçevesinde değerlendirildiğinde, üretimdeki değişmelere anında cevap verebilen ve eğitim-istihdam ilişkisini çok sıkı kuran esnek üretim örgütlenmesi, işçi sağlığı ve iş güvenliği, işçilerin bilgilendirilmesi ile hizmet içi eğitimin Türkiye'deki yasal zorunlulukların yerine getirilmesinin bir sonucu olmasının çok daha ötesinde Firmaya özgü toplam kalite anlayışının bir sonucu olarak AB müktesebatı ile uyumlu bir uygulama olduğu sonucuna varılmıştır. Diğer taraftan Firma, `işe alma ve işten ayrılma`, `esnek çalışma`, `ayrımcı uygulamalar`, `engelli ve eski hükümlü istihdamı` konularında Türk yasal mevzuatına uyum sağlamakla birlikte AB müktesebatı ile tam olarak uyum sağlayamadığı sonucuna varılmıştır. Ancak `İşe alma ve işten ayrılma`, `esnek çalışma`, konularında firmanın AB müktesebatına uyum sağlayamaması Firmanın tercihi olan bir uygulama değil, İş Yasasının bu konularda AB müktesebatı ile yeterince uyum sağlayamamasının bir sonucudur. Firma istihdam ve eğitim politikasında işgörenlerin görüşleri değerlendirildiğinde, işgörenlerin 3'lü vardiya ve gece vardiyası, esnek çalışma saatlerinin uygulanmaması, yönetici kademelerde kadın sayısının az olmasına sıcak bakmamakla birlikte; bilgilendirme, işçi sağlığı ve iş güvenli ve hizmet içi eğitim konularında firma uygulamalarından oldukça memnun oldukları sonucuna varılmıştır. AB istihdam politikalarından iş güvencesi konusunda yöneticiler, Türkiye'nin mevcut durumunda bu uygulanın doğru olmayacağı ve bunun İş Yasasındaki değişikliklerle birlikte uygulanması gerektiğini belirtmişlerdir. Yöneticiler ayrıca, İş Yasanındaki değişiklikler olmadan böyle bir yasanın Firmaların rekabet gücünü olumsuz etkileyebileceğini de belirtmişlerdir. Yöneticiler, esnek çalıma uygulamasını istediklerini, özellikle de ekonomik krizlerin yaşandığı dönemlerde bu tür uygulamaların firmanın ve işgörenlerin lehine olacağını ifade etmişlerdir. AB istihdam politikalarından iş güvencesi konusunda işgörenler olumlu görüş belirtmekle birlikte, bu yasanın Türkiye'deki yüksek işsizlik de dikkate alındığında işe girmeyi olumsuz etkileyebileceğini; esnek çalışmayı, ücretlerinde azalma olmadan, çalışma saatlerinin kendi beklentilerini de dikkate alan bir esneklikle düzenlenmesini istediklerini belirtmişlerdir.

This research has, in the process of accession to the European Union, survey model and casestudy surveys aimed to assess Turkish private sector's employment and training policies in Acquis Communautaire and Turkey's declerates framework on Tofaş Case. Two different semi-structure interview forms with this aim has been prepared, applyed to Tofaş's managers and labourforces. First interviews have been made with Tofaş's manager's about Tofaş's employment and training policies' to assess, in the interviews that made face to face, have been asked employment and training policies about employment and retrenchment, working hours, flexible employment, inform of labourforces, discrimination, employment of foreign labourforces, handicaped labourforces and old sentenced labourforces, labourforce health and labour security, determining of in-service training needs, applying of in- service training, the European Union (EU)'s employment policies about job guarantee and flexible working. Second interviews have been made with Tofaş's labourforces and in the interviews that made face to face, have been asked opinions about Tofaş's employment and training policies. In the end of the research inform of labourforces, employment of foreign labourforces, labourforce health and labour security, determining of in- service training needs, applying of in-service training of Tofaş's policies have suitabled with Acquis Communautaire. Particularly employment and training relations and production organisation have suitabled with the European Employment Strategy in Tofaş. Employment and retrenchment, working hours, flexible employment, discrimination, handicaped labourforces and old sentenced labourforces of Tofaş's Policies have not suitabled with Acquis communautaire. Acording to the Tofaş's labourforces opinions, three-shift, nigth shift, to be not apply flexible working hours, to be not manager of women negative, otherhand inform of lobourforces, employment of foreign labourforces, labourforce health and labour security, applying of in-service training of Tofaş's policies positive. Acording to the Tofaş's managers opinions the European Union (EU)'s employment policies about job guarantee is positive on condition that the Turkish Labor Low changes. Addition the Tofaş's managers opinions job guarantee will have effected to enterprises' competitions negatively. Tofaş's managers want to applies flexible employment particularly in the time of economics crisis. Acording to the Tofaş's labourforces opinions the European Union (EU)'s employment policies about job guarantee is positive but this will have effected to employment in terms of unemployment in Turkey. According to the Tofaş's labourforces opinions flexible working hours positive provided that wage isn't decreased and considering themselves anticipations.