Orhan Pamuk`un Cevdet Bey ve Oğulları romanında anlam arayışı (Psikolojik bağlamda içerik çözümlemesi)

Abstract

92 ÖZET Bu çalışmada amaç, bir sanat yapıtından yola çıkarak insanın anlam arayışı sorununa psikolojik modeller aracılığıyla ışık tutmaktır. Bilimsel araştırma evrenimizde konuya ilişkin yeterli araştırmanın bulunmayışı böyle bir çalışma süreci içine girmemizin de bir nedeni olmuştur. Konunun çok boyutlu olması nedeniyle çalışma, bir tek eserle; Orhan Pamuk'un Cevdet Bey ve Oğullan adlı eseriyle sınırlı tutulmuştur. Roman karakterlerinin anlam arayışı sorunu, varoluş psikolojisi başta olmak üzere, birçok psikolojik kuram, felsefi görüş doğrultusunda, mümkün olduğunca karşılaştırmalı bir şekilde ele alınmaya çalışılmıştır. Araştırma, betimsel yöntemle yapılmıştır. Girişte, anlam arayışı sorununun, geçmişten bugüne birçok din, öğreti, felsefi sistem ve psikoloji kuramı tarafından neden bu kadar önemsendiği, çözümlenmeye çalışıldığı; sanat başta olmak üzere, insani bilimler alanındaki birçok çalışmanın merkezinde yer aldığı üzerinde durulmuştur. Tezin birinci bölümü tamamen erkek karakterlerin yaşamına ayrılmıştır. Bu bölümde söz konusu karakterlerin yaşamına ilişkin ayrıntılı bilgi bulunmaktadır. Bu bilgiler ışığında ilgili karakterlerin anlam arayışı sorunu psikolojik yaklaşımlar ışığında gözden geçirilmiş, her karakterin yaşamı, anlam bağlamı içinde ayrı ele alınmıştır. Erkek karakterlerin çokluğu nedeniyle benzer bir çalışmaya ikinci bölümde de devam edilmiştir, ilgili bölümlerde yeri geldikçe, sınırlı ölçüde de olsa, karakterler arasındaki farklılıklara ya da benzerliklere işaret edilmiştir. Üçüncü bölümün konusu ise doğrudan kadın karakterlerdir. Bu bölümde kadın karakterlerin yaşamı hakkında -romandan elde ettiğimiz bilgiler doğrultusunda- ayrıntılı bilgi verilmiştir. Bunu yapmadaki amaç, erkek karakterler ile kadın karakterlerin anlam arayışı bakımından karşılaştırılması olmuştur. Bu karşılaştırma sonucunda elde edilen bilgiler ise şu doğrultudadır: Söz konusu romanda daha çok erkek yaşamları ve onların anlam arayışı sorunu üzerinde durulmaktadır. Bu yönüyle yapıt, toplumsal bir gerçeğe de vurgu yapmaktadır. Bu da esas olarak söz konusu romanın erkek egemen bir kültürün yansıması olduğuna işaret etmektedir. Sonuç bölümünde, romana özgü anlam arayışının toplu bir değerlendirmesi yapılmıştır. Anlama etki eden psikolojik, sosyolojik, sosyokültürel ve ekonomik faktörler topluca gözden geçirilmiştir. Erkek karakterler arasındaki benzerliklere özellikle bu bölümde vurgu yapılmıştır.

93 SUMMARY The purpose of this study is to shed light, through psychological models, on man's quest for meaning starting off with a work of art. Lack of research on this subject in the scientific research arena has led us to conduct such a study. Because the subject is multi-dimensional we have limited the study to one work of art an that is Orhan Pamuk's Cevdet Bey and sons. W have tried, to the extent possible, to treat the subject of the qest for meaning problem of the characters of the book through comparison, in keeping with several psychological theories, philosophical views, but primaily with existential psychology. The research was conducted through the descriptive method. In the introduction section the author tries to analyze why so much importance was placed by various religions, teachings, philosophical systems and psychological theories on the problem of quest for meaning form the past until today; and emphasized the fact that it constituted the core, primarily of art, and in the works related with anthropology. The first part of the thesis is entirel allocated to the lives of male characters. This part contains detailed information on the live of the said characters. In the light of this information, the problem of the quest for meaning of the concerned character has been reviewed with psychological approaches and the life of each character has been treated separately in relation to meaning, Because of the huge numher of male characters a similar study continued in the second part. The similaribes and differences in the characters were indicated, though in limited scale, in the related sections as the opportunity arose. The topic of the third part is directly female characters. In this section, detailend informa on the lives of memale chracters, from the information we have gathered from the bock, was given. The purpose in doing this was to compare the guest for meaning of the male characters and the female characters. Information obtained as result of this comparison is as follows. The said book dwells more on the lives of the male characters and their problem of quest for meaning. In this regard, this work places its mark on a social reality. Basically, this is an indication that this book is a reflection of a culture where males rule. In the conclusion, a mass evaluation of the quest for meaning, unique to the book was made. The psychological, sociological and socio- culturel and economic factors, which affect the meaning, were reviewed en masse. The similarities among male characters were particularly emphasized in this section.