Etkinliğe dayalı müdahale programının 3-6 yaş gelişimsel geriliği olan çocukların geçiş becerilerine etkisi

Abstract

ÖZET ETKİNLİĞE DAYALI MÜDAHALE PROGRAMININ 3-6 YAŞ GELİŞİMSEL GERİLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN GEÇİŞ BECERİLERİNE ETKİSİ Bakkaloğlu, Hatice Doktora Tezi, özel Eğitim Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Bülbin Sucuoğlu Temmuz, 2004, XII-133 sayfa Bu araştırmada etkinliğe dayalı müdahale programının 3-6 yaş gelişimsel geriliği olan çocukların geçiş becerilerine etkisi incelenmiştir. Çalışma grubu gelişimsel geriliği olan 7 çocuktan oluşmuştur. Araştırmada çocukların özelliklerini belirlemek amacıyla Bilgi Formu ve çocuklann program öncesi ve sonrası geçiş becerilerini değerlendirmek amacıyla geliştirilen, geçerlik ve güvenirlik çalışmalan yapılan Geçiş Becerilerini Değerlendirme ölçeği (GBDÖ) kullanılmıştır. Araştırmada yan deneysel desenlerden biri olan zaman dizileri deseni kullanılmıştır. Uygulama süreci her biri 6 hafta süren `öğretim öncesi aşama`, `öğretim aşaması`, `öğretim sonrası aşama` ve 4 hafta süren `genelleştirme aşamasından oluşmuştur. Etkinliğe dayalı müdahale programında `yönergelere uyma`, `sıra olma`, `bağımsız çalışma` ve `materyalleri toplama` becerileri etkinliğe dayalı müdahale yaklaşımı kullanılarak öğretilmiştir. Etkinliğe dayalı müdahale programının etkisini incelemek amacıyla iki tür ölçüm yapılmıştır. İlk olarak, çocuklar GBDÖ kullanılarak öğretim öncesi ve sonrası aşamalarda ikişer kez değerlendirilmiştir. İkinci olarak, çocuklar programda yer alan dört beceri için beceri analizi kaydı ve bütüncül zaman aralığı kaydı kullanılarak öğretim öncesi ve sonrası aşamalarda üçer kez değerlendirilmiştir. Çocuklar genelleştirme aşamasında tekrar beceri analizi kaydı uygulanarak değerlendirilmiştir. Öğretim öncesi ve sonrası aşamalarda yapılan ölçümler arasında farklılık olup olmadığını değerlendirmek için Friedman'ın iki yönlü varyans analizi, farkın yönünü ve anlamlılığını belirlemek için ise Wilcoxon işaretli sıralar testi mkullanılmıştır. Ayrıca ölçümlerin grafik sunumları da verilmiştir. İstatistiksel analizlerden elde edilen bulgular, çocukların öğretim öncesi aşamaya göre öğretim sonrası aşamada GBDÖ'nden aldıklan puanlarında ve öğretim öncesi aşamaya göre öğretim sonrası ve genelleştirme aşamalarında dört beceri için doğru tepki yüzdelerinde anlamlı farklılıklar olduğunu göstermiştir. Sonuç olarak, bulgular programda yer alan dört becerinin çocuklar tarafından kazanıldığını ve farklı ortamlara genelleştirildiğini göstermiştir. iv

SUMMARY THE EFFECTIVENESS OF ACTIVITY-BASED INTERVENTION PROGRAM ON THE TRANSITION SKILLS OF CHILDREN WITH DEVELOPMENTAL DELAYS AGED BETWEEN 3 AND 6 YEARS Bakkaloğlu, Halice Doctoral Thesis, Department of Special Education Supervisor: Prof. Ph.D. Bülbin Sucuoğlu July, 2004, XIH 33 page In this research, the effectiveness of activity-based intervention program on the transition skills of children with developmental delays aged between 3 and 6 years was examined. The study group was consisted of 7 children with developmental delays. In the study, to determine the characteristics of the children, an information form and to assess the transition skills of the children, the Transition Skills Assessment Scale (TSAS) which was developed for the purpose of evaluating the transition skills of the children before and after the implementation of the program and whose validity and reliability were assessed were used. In the research, time series design which was one of the quasi experimental designs was used. The implementation process was composed of `before instruction phase`, `instruction phase` and, `after instruction phase`, each one lasted 6 weeks and `generalization phase` took 4 weeks. In the activity-based intervention program `following directives`, `lining up`, `working independently` and `collecting materials` skills were taught by using activity-based intervention approach. Two types of measurements were performed for examining the effectiveness of the activity-based intervention program. Firstly, children were assessed two times before and after the instruction by using TSAS. Secondly, children were assessed for the four skills included in the program three times before and after the instruction by implementing task analytic recording and whole interval recording.Children were assessed again at the generalization phase by implementing task analytic recording^ To assess if there was a difference among measurements performed before and after instruction, the Friedman two-way analysis of variance by ranks and to determine the direction and the significance of the difference between the measurements, Wilcoxon signed-rank test were used. In addition, the measurements were presented in graphics. The findings derived from the statistical analysis indicated that significant differences were found at the after instruction phase comparing to the before instruction phase concerning children's TSAS scores and the after instruction and the generalization phase comparing to the before instruction phase related to the percentage of their correct responses for the four skills. Finally, the findings showed that four skills which involved in the program were gained and generalized to different situations by the children. VI