Zihinsel engelli öğrencilerin bazı dil konuşma özelliklerinin konuşmalarının anlaşılabilirliğine etkisinin incelenmesi

Abstract

IV ÖZET Bu araştırmanın genel amacı, zihinsel engelli bireylerin konuşma anlaşılabilirliği ile artikülasyon (hatalı üretilen fonem sayısı), zeka bölümü, ortalama sözce uzunluğu (OSU) ve fonem süresi bağımsız değişkenleri arasındaki ilişkileri ve bu özelliklerin konuşma anlaşılabilirliğine etkisini ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma grubunu, Ankara ilinde araştırma için belirlenen önkoşullara sahip (konuşma ile ilgili yapısal ve duyusal engeli olmayan, zeka bölümü 30 - 74 olan) 7 ilköğretim okulu ve 3 özel özel eğitim merkezine devam eden 24 zihinsel engelli öğrenci oluşturmaktadır. Çalışma grubundaki öğrencilerin doğal konuşma örneklerinin alınması amacıyla 6 resimden oluşan resimli kompozisyon takımı ile artikülasyon belirlenmesi amacıyla Ankara Artikülasyon Testi (AAT) uygulanmıştır. Araştırmadaki veriler deneklerle birebir görüşülerek toplanmıştır. Deneklerle görüşme sırasındaki konuşmalar ses kayıt cihazı ile kayıt edilmiştir. Ankara Artikülasyon Testi uygulama kayıtları değerlendirilerek hatalı üretilen fonem sayısı tespit edilmiştir. Doğal konuşma kayıtları yazıya çevrilmiş, ortalama sözce uzunluğu ve fonem süresi hesaplanmıştır. Toplanan verilerin istatistiksel analizinde `Çoklu regresyon analizi ` kullanılmıştır. Bu araştırmadan elde edilen sonuçlara göre zihinsel engelli bireylerde konuşma anlaşılabilirliği üzerinde öncelikle ortalama sözce uzunluğu (OSU)'nun daha sonra sırasıyla artikülasyon, zeka bölümü ve fonem süresinin etkisi bulunmaktadır. Diğer değişkenler uzaklaştırıldığında bağımlı değişken üzerinde en yüksek kısmı korelasyon değerinin artikülasyon faktörünün aldığı belirlenmiştir.

ABSTRACT The purpose of this research was to determine the relationship between speech intelligibility and the dependent variables of articulation (number of incorrect phonems produced), mean lenght utterance (MLU), phoneme duration and IQ in the speech of mentaly retarded students. The sample consisted of 24 student with MR, attending 7 different primary schools and 3 different special education centers in Ankara. The children had IQs between 30 and 74, and no neurogical or structural handicaps that interfered with their speech. MLUs and phoneme durations were calculated from speech samples obtained using a picture set and toys. Articulation scores were calculated using the Ankara Test of Articulation, a standardized, picture-naming test for Turkish. Multiple regression analysis was used to analyze the data. The results revealed that although MLU had the highest (moderate) Pearson correlation with speech intelligibility, the coefficients for the other factors were relatively close, pointing to high level interaction among the factors. Partial correlation coefficients, however, indicated that articulation was the highest corrrelating factor when the influence of the other factors were removed.